حقوق جزای اسلامی

تعریف حقوق جزا :

حقوق جزای اسلامی عبارت است از مجموعه قواعدی همگانی و همیشگی که شریعت اسلام برای پیشگیری از وقوع جرم و تأمین سلامت و صیانت مردم و برقراری عدالت و حفظ نظم و امنیت در جامعه به وسیله قرآن و سنت اسلامی مقرر داشته‌است. به عبارت دیگر مقررات کیفری اسلام را که شارع مقدس آن در این جهان برای گناهکاران یا جنایت‌کاران تعیین نموده‌است اعم از آن که مربوط باشد به گناهانی که دارای کیفر خاصی می‌باشند یا به گناهان دیگر، و اعم از این که کیفر جنایت، بدنی باشد یا مالی، حقوق جزای اسلامی می‌نامند.

تقسیمات جزای اسلامی

برای گناهان اسلامی در کتاب‌های فقهی کیفرهای زیر آمده‌است:

حدود (جمع حد):گناهان و جرائم مهمی که شارع اسلام برای آن‌ها جزا(کیفر) در نظر گرفته شده‌است عبارتند از:زنا، سحق- قیاده، قذف، نوشیدن مسکرات، دزدی، محاربه، ارتداد.
تعزیرات:کیفرهائی هستند که کم‌وکیف آن‌ها از طرف شارع اسلام تعیین نشده‌است، و به حاکم شرع اجازه داده‌است که به مصلحت خویش مرتکب گناه را تادیب کند.
قصاص:عبارت است از انتقام بدنی از کسی که جنایتی را به صورت عمد و عدوان مرتکب شده‌است.
دیات (جمع دیه):غرامت و خسارت مالی را که شخص مرتکب در جنایتها و صدمات غیر عمدی باید بپردازد دیات می‌گویند.

منابع حقوق جزا در مذهب شیعه

قرآن:که مهم‌ترین منبع حقوق جزا در اسلام است.
سنت:که منظور از آن گفتار و رفتار و سیره معصومین می‌باشد.
اجماع:اتفاق نظر صاحب‌نظران حقوق اسلامی در حکم مسائل را در دوران غیبت حجت بن الحسن اجماع می‌گویند.
عقل:عبارت است از حکم عقل که به وسیله آن احکام شرع استخراج و استنباط می‌گردد. ( منبع:ویکی پدیا )

ویژگیهای حقوق جزا :

۱: وجود ضمانت اجراهای خاص:این ضمانت اجرا به صورت مجازات یا اقدامات تامینی و تربیتی است.این مهمترین ویژگی حقوق جزاست که متمایز کننده آن از سایر رشته ها است.واکنش بصورت شدید مجازات یا به شکل خفیف اقدامات تامینی ظلاهر می شود.

۲ الزامی بودن حقوق جزا : بدین معنا که افراد نمی توانند بر خلاف آن با یکدیگر توافق کنند.

۳: کلی و عام بودن قوانین کیفری: به معنی تساوی تمام افراد در مقابل قانون است

۴: سرزمینی و شخصی بودن :منظور از سرزمینی بودن قواعد حقوق جزا ، اجرای قوانین کیفری در نقاطی است که تحت سلطه و حاکمیت دولت قرار دارد.منظور از شخصی بودن قابلیت اعمال کیفر فقط در حق مرتکب استلازمه اصل سرزمینی بودن و شخصی بودن قواعد حقوق کیفری اعمال قواعد حقوق جزای داخلی کشور است، این امر قابل توافق و تغییر و سازش بین اشخاص نیست.