مهریه زن می تواند اسقاط تمام حقوق مرد باشد ؟

در جامعه الزهرا – حوزه علمیه خواهران قم – موضوع «مشروعیت اسقاط حقوق زوج به عنوان مهریه » مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

به گزارش سایت حقوقی راهش به نقل از روابط عمومی جامعه الزهرا، بیست و ششمین کرسی ترویجی جامعه الزهرا علیهاالسلام با موضوع «مشروعیت اسقاط حقوق زوج به عنوان مهریه» از سوی معاونت پژوهش این مؤسسه علمی حوزوی و با همکاری شواری عالی انقلاب فرهنگی در پژوهشگاه حضرت معصومه علیهاالسلام برگزار شد.

در این کرسی ترویجی که بدون حضور طلاب و پژوهشگران تشکیل شد، خانم مریم برقعی، ارائه دهنده این کرسی ترویجی بود و خانم فاطمه سیفی به عنوان استاد ناقد و خانم زهرا سادات سرکشیکیان به عنوان دبیر علمی در این جلسه حضور داشتند.

استدلال های نویسنده مقاله برا مشروعیت اسقاط حقوق زوج به عنوان مهریه

خانم برقعی با اشاره به موضوع مقاله که «مشروعیت اسقاط حقوق زوج به عنوان مهر» بود، اظهار داشت: تا کنون در شرط ضمن عقد بیشتر بحث واگذاری حقوق زوج مطرح شده است.

این پژوهشگر حوزه یادآور شد: حقوق زوج عبارت است از حق طلاق، حق تمکین و حق اذن خروج زوجه از منزل، و باتوجه به این که هنوز قبل از عقد حقی برای زوج تحقق ندارد، یکی از مبانی بحث، تعلیق در مهر است که وابسته به ماهیت مهریه در عوض بودن و یا امری مستقل ویا شرط بودن دارد.

برقعی افزود: برای صحت مهر واقع شدن اسقاط به شرایط اسقاط‌کننده و متعلق اسقاط بیان شد تمامی آنها بر حقوق زوج قابل انطباق است.

این پژوهشگر حوزه بیان داشت: مجموع قواعد ناظر بر مهر چنین مستفاد می‌گردد که مهریه زمانیکه سبب تضعیف قوامیت و سرپرستی زوج شود و کیان خانواده را به خطر اندازد، صحیح نیست.

برقعی تصریح کرد: برای پاسخ به این پرسش در مقاله در ابتدا به بیان مباحث مربوط به حقوق زوج و اسقاط مهریه و مباحث اصولی مرتبط پرداخته شده است و در نهایت نیز به این نتیجه رسیده‌ایم که تنها می‌توان اسقاط برخی از حقوق را به عنوان مهریه قرار داد.

نقد کرسی ترویجی «مشروعیت اسقاط حقوق زوج به عنوان مهریه»

خانم سیفی، ناقد جلسه ابتدا از ضمن قدردانی از این پژوهشگر در ارائه مقاله، به برخی نکات مثبت مقاله اشاره کرد و افزود: نوآوری موضوع و کاربردی بودن از جمله نکات مثبت این مقاله است.

استاد جامعه الزهرا علیهاالسلام در ادامه نقدهای خود را در دو محور مبنی بر اشکالات شکلی و محتوایی بیان کرد و گفت: در این مقاله، چکیده و برخی از مباحث متن اجمال دارد، همچنین در مباحث پراکندگی دیده می‌شود و باید به نظم و شماره‌دهی مطالب و ویرایش برخی جملات توجه شود.

سیفی با اشاره به اشکالات محتوایی این مقاله بیان داشت: در این مقاله ارتباط مباحث در برخی از قسمت‌ها باید مشخص شود، همچنین لغوی برخی اصطلاحات بیان گردد.

وی با بیان اینکه آیه ای که در ادله تمکین مطرح شده باید استدلال شود، ادامه داد: در ادله تمکین قسمت دلیل عقلی به آقای سبزواری استناد شده که بهتر است نام صاحب اثر دقیق ذکر شود تا از فرد دیگری که مشابه اسم ایشان است، تفکیک شود؛ همچنین ذکر شده «عقل دلالت بر لزوم تمکین می‌کند»، در حالی که بهتر است گفته شود «سیره عقلا دلالت بر لزوم تمکین می‌کند».

استاد جامعه الزهرا علیهاالسلام اضافه کرد: در بحث اذن خروج از منزل به این موضوع اشاره شده که اصل اولی جواز است اما دلیل این اصل در متن ذکر نشده است؛ در بحث تعلیق مهریه نیز اجمال وجود دارد.

سیفی یادآور شد: نگارنده ادعا کرده نمی‌توان اسقاط تمام حقوق زوج را به عنوان مهریه قرار داد و دلیل این است که این امر با قیمومیت زوج منافات دارد، اما به نظر می‌رسد که بهتر است دلیل محکم‌تری برای این ادعا بیان شود.

پاسخ نگارنده مقاله به نقدهای مطرح شده

در ادامه پس از بیان نقدها، سرکار خانم برقعی به نقدهای مذکور پاسخ داد و عنوان کرد: در مقدمه مقاله کاملاً تصریح شده که روش نوشتن و چگونگی مطالب مقاله چگونه است که بعد از ذکر حقوق زوج به شرایط مهر و در نهایت به شرایط اسقاط وتطبیق آنها برهر یک حقوق زوج پرداخته شده است.

این پژوهشگر حوزه افزود: درباره لزوم بیان لغوی اصطلاحات، به علت وضوح معنای مشهور نزد لغویین به توضیح معنای برخی لغات اکتفا شده است؛ همچنین اجمال بحث تعلیق مهریه به دلیل این است که مباحث باید خلاصه بیان شود، البته مطالب لازم در ابتدای بحث تعلیق بیان شده و در نهایت، تطبیق آن با اسقاط حق قبل از تحقق حق ذکر شده است.

برقعی تصریح کرد: اینکه ما ادعا کردیم که نمی‌توان اسقاط تمام حقوق زوج را به عنوان مهریه قرار داد، به این دلیل است که مرد قوام خانواده است و اگر همه حقوقش را اسقاط کند، سرپرستی مردم متزلزل می‌شود و مخالف فلسفه اصل جعل حق است و نقصی برتشریع است، اما استدلال به قوامیت رجال چون سرپرستی لوازم خاص خود را دارد و اطاعت یکی از توابع آن است.

وی بیان داشت: زوجه ای که تمامی حقوق زوج را به عنوان مهر ساقط شده می‌داند در مسائل خانوادگی، در مصالح خانواده به نظر مرد احترام می‌گذارد و از او اطاعت می‌کند.

این پژوهشگر حوزه اضافه کرد: دلیل عقل مستند به کلام فقهاء است ودر اینجا تاکید بر فلسفه نظام تکوین در امر تلقیح واختلاف جنس است که با بحث سیره کاملا متفاوت است، همچنین درباره مرحوم سبزواری صاحب کتاب «مهذب الاحکام» از افراد شناخته شده است و نیاز به ذکر نام ندارد.

برقعی یادآور شد: آیه تمکین در بحث تمکین تبیین شده است و در قسمت تطبیق به ان اشاره شده است و در مبحث تطبیق وجوب تمکین و اطلاق آن مفروغ عنه گرفته شده، همچنین اصل اولی در تمام افعال اباحه است که در علم اصول بیان شده است.