بررسی ورشکستگی در انواع شرکتهای تجاری

ورشکستگی شرکت ها یکی از انواع ورشکستگی است که به آن پرداخته ایم. در این مطلب ورشکستگی انواع شرکت های تجاری توضیح داده شده است که همگی طبق ماده ۴۱۲ قانون تجارت نوشته شده اند.

اطلاعات مفیدی درباره ورشکستگی شرکت سهامی عام، ورشکستگی شرکت سهامی خاص، ورشکستگی شرکت تضامنی، ورشکستگی شرکت با مسئولیت محدود و نیز ورشکستگی شرکت نسبی توسط کارشناسان حقوقی ما در وکیل پرس نگاشته شده و در دسترس شما عزیزان قرار گرفته است.

در انتهای مطلب به اهمیت اخذ مشاوره با یک وکیل تجاری یا وکیل شرکت خوب، درباره ورشکستگی شرکت ها اشاره شده است.

آنچه در این مطلب می خوانید پنهان
۱ ورشکستگی شرکت های تجاری
۲ انواع شرکت های تجاری در قانون تجارت
۳ ورشکستگی شرکت سهامی
۴ ورشکستگی شرکت با مسئولیت محدود
۵ ورشکستگی شرکت تضامنی
۶ ورشکستگی شرکت نسبی
۷ ورشکستگی شرکت مختلط غیرسهامی
۸ ورشکستگی شرکت مختلط سهامی
۹ ورشکستگی شرکت تعاونی
۱۰ اهمیت مشاوره با وکیل تجاری در باب ورشکستگی شرکتها

ورشکستگی شرکت های تجاری

ورشکستگی شرکت های تجاری بدین معناست که شرکت از تادیه دیون خویش عاجز گردیده است. ورشکستگی یکی از طرق انحلال شرکت هاست.

البته بدین معنا نیست که هر شرکتی که از تادیه برخی از بدهی های خویش عاجز گردید به سرعت ورشکسته اعلام شود بلکه ورشکستگی شرکت ها به معنای توقف کامل از تادیه دیون شرکت می باشد.

زمانی که شرکتی ورشکسته گردد به تناسب نوع شرکت ممکن است بدهی هایی داشته باشد که لازم است این بدهی ها تصفیه گردد. از این رو پس از اعلام ورشکستگی شرکت جهت حساب و کتاب های شرکت به فردی نیاز است که تکلیف این حسابرسی های شرکت را مشخص نماید. به چنین فردی مدیر تصفیه گفته می شود که پس از اعلام ورشکستگی شرکت ها وظیفه تصفیه بدهی ها و حساب های شرکت ها بر عهده می گیرد.

در این مقاله ضمن معرفی مختصر شرکت های تجاری به بررسی ورشکستگی و آثار آن پرداخته می شود.

انواع شرکت های تجاری در قانون تجارت

شرکت های تجاری در ماده ۲۰ قانون تجارت احصا گردیده است. در این ماده شرکت های تجارتی به ۷ دسته تقسیم شده است که عبارتند از:

شرکت های سهامی که البته خود به دو قسم شرکت های سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می گردد.
شرکت با مسئولیت محدود
شرکت تضامنی
شرکت نسبی
شرکت مختلط سهامی
شرکت مختلط غیر سهامی
شرکت تعاونی

ورشکستگی شرکت سهامی

ورشکستگی شرکت سهامی یکی از طرق انحلال این شرکت هاست و چنانچه انحلال شرکت سهامی از این طریق باشد در این صورت تصفیه بر عهده اداره تصفیه و یا مدیر تصفیه ورشکستگی می باشد.

سوال: مدیر تصفیه در ورشکستگی شرکت سهامی چه وظایفی را بر عهده دارد؟

پاسخ: مدیر تصفیه نماینده شرکت در حال تصفیه محسوب می گردد و دارای کلیه اختیارات لازم جهت امر تصفیه می باشد. اختیارات مدیر تصفیه بی حد و حصر است، البته ناگفته نماند، منظور اختیاراتی است که در راستای امر تصفیه باشد.

مدیر تصفیه ممکن است واحد و یا متعدد باشد که البته در صورت تعدد به آن ها هیات تصفیه گفته می شود . لازم به ذکر است که لزومی ندارد که مدیر تصفیه حتما سهامدار شرکت باشد.

مدت ماموریت مدیر تصفیه حداکثر ۲ سال است . اما ممکن است این مهلت سپری گردد و هنوز تصفیه شرکت انجام نگرفته باشد که در این صورت مدیر تصفیه می تواند توسط همان مرجعی که او را انتخاب نموده است با ذکر دلیل درخواست مهلت می نماید.

لازم به ذکر است که شخصیت حقوقی شرکت سهامی ورشکسته در حال تصفیه تا زمان ختم تصفیه پابرجاست و مدیر تصفیه در این مدت نماینده و اختیار دار شرکت می باشد.

سوال: آیا انتقال دارایی شرکت ورشکسته در حال تصفیه به مدیر تصفیه مجاز است ؟

پاسخ: تدبیری که قانون گذار به جهت پیشگیری از سوء استفاده های احتمالی مدیر تصفیه در نظر گرفته است این است که مدیر تصفیه نمی تواند دارایی شرکت در حال تصفیه را کلا و یا بعضا به خود و یا به اقارب خود از طبقه اول و دوم تا درجه چهارم منتقل نماید ، چنین انتقالی از نظر قانونی ممنوع است و چنانچه چنین انتقالی رخ دهد باطل و بلااثر است.

نکته قابل توجه

وجود بازرس در مدت تصفیه در شرکت سهامی الزامی نیست اما می توان ناظر قرار داد که البته انتخاب ناظر نیز اجباری نمی باشد. در شرکت های سهامی در حال تصفیه هم چنان لازم است که مجمع عمومی سالیانه دعوت شود، این وظیفه بر عهده مدیر تصفیه می باشد و چنانچه مدیر تصفیه به این امر اقدام ننماید ناظر عهده دار این وظیفه می گردد.

ورشکستگی شرکت با مسئولیت محدود

شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند شریک به جهت امور تجاری تشکیل می شود و مسئولیت همه شرکا در این شرکت محدود به سرمایه ای است که هر شریک به شرکت می اورد.

قانون گذار در ماده ۱۱۴ قانون تجارت موارد انحلال شرکت با مسئولیت محدود را بیان داشته است و ورشکستگی را نیز، یکی از روش های انحلال این نوع از شرکت ها بیان داشته است.

چنانچه شرکت با مسئولیت محدود ورشکسته شود مسئولیت شرکا نسبت به بدهی ها و قروض شرکت محدود به آورده شرکا می باشد.

ورشکستگی شرکت تضامنی

شرکت تضامنی به شرکتی گفته می شود که بین دو یا چند شریک، جهت امور تجاری تشکیل می گردد و لازم است که اسم شرکت متضمن نام یکی از شرکا باشد. مسئولیت هر شریک در این شرکت ها نامحدود می باشد.

ورشکستگی در شرکت تضامنی یکی از طرق انحلال این نوع از شرکت ها می باشد و قانون گذار در ماده ۱۳۶ قانون تجارت موارد انحلال شرکت تضامنی را آورده است که ورشکستگی نیز جزء آن است، البته فرقی که ورشکستگی در این شرکت با سایر شرکت ها دارد این است که در این نوع از شرکت در صورت ورشکستگی یکی از شرکا، امکان انحلال شرکت نیز تحت شرایطی وجود دارد.

سوال: تا چه زمانی در شرکت تضامنی می توان اعلام ورشکستگی نمود ؟

پاسخ: از آنجایی که شخصیت حقوقی شرکت های تجاری تا ختم تصفیه پابرجاست ، فلذا پس از انحلال شرکت های تضامنی به علتی غیر از ورشکستگی نیز همچنان امکان صدور حکم ورشکستگی برای این شرکت ها وجود دارد البته این موضوع به این امر وابسته است که هنوز دارایی شرکت تسلیم نشده باشد.

به عبارت دیگر تا زمانی که دارایی شرکت هنوز بین شرکا تقسیم نشده باشد، می توان حکم ورشکستگی شرکت تضامنی را صادر کرد.

نکته قابل تامل:

لازم به ذکر است که ورشکستگی شرکت تضامنی، ربطی به ورشکستگی شرکا و ورشکستگی شرکا ربطی به ورشکستگی شرکت ندارد. این موضوع در ماده ۱۲۸ قانون تجارت نیز بیان شده است.

به عبارت دیگر اگر یکی از شرکا شرکت تاجر باشد و ورشکسته گردد. این امر به شرکتی که قادر به اداره کردن خویش می باشد، ربط پیدا نمی کند، البته لازم به ذکر است که اگر شریکی در شرکت ورشکسته شود و بدهی به بار بیاورد، بدهکاران در جهت توقیف اموال و دارایی های وی اقدام می نمایند و مسلما جهت پرداخت این دیون به شرکت نیز مراجعه می نمایند.

در واقع طلبکاران شخصی شرکا این اختیار را دارند که جهت بازپرداخت طلب خویش از سهمیه مدیون که از منافع شرکت نصیب وی می شود استفاده نمایند و چنانچه بر اثر انحلال شرکت، دارایی شرکت تقسیم گردد، سهمی که به مدیون ورشکسته تعلق می گیرد قابل توقیف توسط طلبکاران وی می باشد.

سوال: در چه صورتی طلبکاران شخصی تاجر ورشکسته می توانند درخواست انحلال شرکت تضامنی را بدهند؟

پاسخ: چنانچه شریک در شرکت تضامنی تاجر باشد و ورشکسته گردد و دارایی وی کفاف بدهی های وی را ندهد، طلبکاران وی می توانند از منافع شرکت که به تاجر بدهکار تعلق می گیرد، بدهی خویش را وصول نمایند.

اما در صورتی که منافع مزبور کفاف بدهی های آنان را ندهد، مدیر تصفیه شریک ورشکسته می تواند تقاضای انحلال شرکت تضامنی را داشته باشد و در این بین اهمیتی ندارد که شرکت برای مدت محدود و یا مدتی نامحدود تشکیل شده باشد.

البته مدیر تصفیه شریک ورشکسته لازم است که حداقل۶ ماه قبل از عملی نمودن قصد خویش مبنی بر انحلال شرکت تضامنی، به وسیله اظهارنامه، شرکت را از قصد خویش مطلع نماید، چراکه در این صورت این فرصت برای شرکت یا برخی از شرکا فراهم می گردد که با پرداخت دیون طلبکاران و یا با اخذ رضایت از آنان از انحلال شرکت جلوگیری نمایند.

در این صورت چنانچه در مدت ۶ ماهه سایرشرکا مدیر تصفیه را از تقاضای خویش منصرف ننمایند و رضایت وی را جلب ننمایند حکم به انحلال شرکت داده می شود.

در این مواقع سایر شرکا به مدیر تصفیه تاجر ورشکسته رجوع می نمایند و اعلام میکنند که سهم شریک ورشکسته را ما پرداخت می نماییم . از این رو شما نیز از انحلال شرکت منصرف شوید. این امر سبب می شود که از انحلال شرکت جلوگیری گردد.

قانون گذاراین موضوع را در ماده ۱۲۹ قانون تجارت بیان داشته است. که سایر شرکا با تادیه سهم شریک ورشکسته ، او را از شرکت خارج نمایند و بدین سان شرکت را از انحلال نجات دهند.

ورشکستگی شرکت نسبی

شرکت نسبی شرکتی است که بین دو یا چند نفر، جهت امور تجاری تشکیل می گردد و مسئولیت هر یک از شرکا نسبت به میزان آورده اوست.

قواعد شرکت نسبی تماما شبیه شرکت تضامنی می باشد و هر آنچه در باب ورشکستگی شرکت تضامنی گفته شد در مورد شرکت نسبی نیز جاری است .

ورشکستگی شرکت مختلط غیرسهامی

شرکت مختلط غیر سهامی از پیوند یک یا چند شریک ضامن با یک یا چند شریک با مسئولیت محدود تشکیل می گردد.اداره ی شرکت در شرکت مختلط غیر سهامی با شریک یا شرکای ضامن می باشد.

موجبات انحلال و ورشکستگی شرکت مختلط غیر سهامی دقیقا همانند شرکت تضامنی که گفته شد می باشد.

ورشکستگی شرکت مختلط سهامی

شرکت مختلط سهامی شرکتی است که از ترکیب شریک یا شرکای ضامن و عده ای شرکای سهامی تشکیل می گردد.اداره شرکت در این نوع از شرکت با شریک یا شرکای ضامن می باشد. که این افراد می توانند خود مدیریت را عهده دار شوند و یا اینکه مدیر را از خارج از شرکت جهت مدیریت شرکت انتخاب نمایند.

ورشکستگی در شرکت مختلط سهامی یکی از طرق انحلال این شرکت ها می باشد که قانون گذار در ماده ۱۸۱ قانون تجارت نیز به این موضوع پرداخته است.

در شرکت مختلط سهامی ورشکستگی هیچ یک ازشرکاء ضامن موجب انحلال شرکت نمی گردد البته درصورتی که یکی از شرکا ضامن در شرکت مختلط سهامی تاجر باشد و ورشکسته گردد و مدیر تصفیه وی، تقاضای انحلال بدهد و سایر شرکا مدیر تصفیه را از تقاضای انحلال منصرف ننمایند، حکم به انحلال شرکت مختلط سهامی داده می شود.

نکته مهم

چنانچه شرکت مختلط سهامی ورشکست گردد هریک از شرکای ضامن مسئول تمامی قروض شرکت می باشند و شرکای سهامی به نسبت آورده خویش در شرکت مسئولیت دارند. البته ممکن است بر خلاف این موضوع در اساسنامه امر دیگری پیشبینی شده باشد.

در صورت ورشکستگی شرکت مختلط سهامی، چنانچه شرکا سهامی تمام قیمت سهام خویش را به شرکت نپرداخته باشند در این صورت، مدیر تصفیه مبالغ مذکور را از آنان وصول می نماید.

در صورت ورشکستگی شرکت مختلط غیر سهامی، دارایی شرکت مابین طلبکاران شرکت تقسیم می گردد و طلبکاران شرکت حقی در این موضوع ندارند و لازم به ذکر است که سهم الشرکه شرکا با مسئولیت محدود نیز جز دارایی شرکت محسوب می گردد و در صورت ورشکستگی شرکت بین طلبکاران شرکت تقسیم می گردد و طلبکاران شخصی این شرکا سهمی از آن ندارند. این موضوع در ماده ۱۵۶ قانون تجارت بیان شده است.

سوال: در صورت ورشکستگی شرکت مختلط سهامی و عدم کفایت دارایی جهت پرداخت دیون شرکت چه می شود؟

پاسخ : چنانچه دارائی شرکت مختلط سهامی برای تادیه قروض شرکت کفایت ننماید، طلبکاران مجاز می باشند که بقیـه طلـب خـود را ازدارائی شخصی تمام یا هریک ازشرکاء ضامن وصول نمایند. ودراین صورت بین طلبکاران شرکت با طلبکاران شخـصی شرکاء ضامن تفاوتی وجود نخواهد داشت.

ورشکستگی شرکت تعاونی

شرکت تعاونی به شرکتی گفته می شود که بین عده ای از صاحبان حرف و مشاغل تشکیل می گردد و شرکا مشاغل خویش را جهت فروش یا تولید اشیاء و اجناس به کار می برند.

در این نوع از شر کت ها نیز ورشکستگی یکی از موجبات انحلال می باشد.

در ورشکستگی شرکت تعاونی، شرکت ممکن است به حکم دادگاه یا اتحادیه تعاونی منحل شود و مورد تصفیه قرار گیرد و در صورتی که ورشکستگی به تقصیر یا ورشکستگی به تقلب باشد ، مدیران شرکت یا اتحادیه تعاونی که مسئول این امر بوده اند به مجازات های متناسب که جهت ورشکستگی به تقصیر و تقلب در قانون تجارت و قانون مجازات اسلامی مقرر شده است محکوم می گردند.

این نکته را به خاطر بسپارید…

هر شرکت تجاری به فراخور نوع آن متشکل از افرادی است که هر کدام وظیفه ای را انجام می دهند که در بیشتر مواقع هر کدام در حرفه خویش دانش کافی را دارا می باشند اما در کنار هر تیم تجاری، حضور یک وکیل تجاری می تواند در پیشبرد بهتر امور شرکت نقش به سزایی داشته باشد و گاها از انحلال شرکت ها نیز پیشگیری می گردد.

اهمیت مشاوره با وکیل تجاری در باب ورشکستگی شرکتها

وکیل تجاری فردی است که به قوانین تجارت، آیین نامه ها، بخشنامه ها و…. تسلط کامل دارد و ساز و کار هر شرکت را می داند. چراکه هر کدام از شرکت های تجاری دارای اصول مختص به خود می باشند اگرچه در برخی از امور نیز با یکدیگر اشتراکاتی دارند. از جمله این اشتراکات این است که در تمامی شرکت های تجاری، ورشکستگی یکی از موجبات انحلال شرکت ها می باشد اما در برخی از شرکت ها همین موضوع نیز ساز و کارهای مختص به خود را دارا می باشد که در مطالب فوق توضیحات آن ها گذشت.

اگر چه نام ورشکستگی این گونه به ذهن متبادر می نماید که دیگر همه چیز به پایان رسیده است اما این نکته را نباید از نظر دور کرد که گاهی می توان با تدابیری از ورشکستگی شرکت ها پیشگیری نمود و این امر مستلزم این است که با یک وکیل تجاری و مشاورحقوقی مجرب در این زمینه مشورت و هم فکری صورت گیرد.