حق پشیمانی یا وجه التزام چیست؟ آیا وجه التزام برای بطلان معامله است؟

حق پشیمانی و وجه التزام از موضوعات مهم و کاربردی در معاملات است. در این رابطه پرویز رضایی یادداشتی به شرح زیر نوشته است:

شایع‌ترین سندی که تو معاملات مردم رایج و معموله مبایعه نامه یا قولنامه است این اسناد بسیار مهم هستند و در صورت اختلاف سطر به سطر و کلمه به کلمه آن‌ها در مراجع قضایی می‌تواند نتیجه دعوا را به نفع و یا ضرر هر کدام از دو طرف تغییر بدهد!
در خیلی از موارد خصوصا اوضاع و احوال فعلی و بالا رفتن قیمت‌ها بعد از امضای قرارداد طرفی که تصور می‌کند معامله انجام شده به نفعش نیست سعی می‌کند به هر وسیله ممکن از بار تعهدات خودش شانه خالی کند و معامله را بهم بزند.

یکی از شروط این مبایعه نامه‌ها پرداخت غرامت و یا همان وجه التزام است که معمولا برای محکم کاری و پیش گیری از امتناع یکی از طرفین نسبت به نقل و انتقال رسمی مورد معامله درج و مقرر می‌شود که هر کدام از آن‌ها از انجام تعهد امتناع کرد باید مبلغ تعیین شده به عنوان خسارت را به طرف مقابل پرداخت کند.

اما نکته مهم و در این حال موضوعی که معمولا برداشت غلطی از آن در اذهان مردم وجود دارد این است که بر خلاف تصور غالب، این مبلغ که بین عوام به غلط حق پشیمانی نامیده شده به هیچ وجه جای تعهد اصلی و انجام تشریفات رسمی نقل و انتقال را نمی‌گیرد و کماکان طرفی که بعلت تخلف از شرط ملزم به پرداخت خسارت شده مکلف به انجام تشریفات قانونی نقل و انتقال است. به تعییر دیگر هم باید خسارت را پرداخت کند و هم معامله به قوت و اعتبار خودش باقی است!

پ. ن
در اینکه در صورت سکوت قراداد امکان جمع بین وجه التزام و انجام تعهد اصلی وجود دارد و یا خیر در بین حقوقدانان اختلاف نظر است مع الوصف در حال حاضر در فرم‌های چاپی که در اختیار دفاتر مشاورین املاک قرار گرفته صراحتا حق مطالبه هر دو خواسته مورد تصریح قرار گرفته است.