دادخواست را چگونه تنظیم کنیم؟
رسیدگی به دعاوی حقوقی در محاکم قضایی مستلزم تقدیم دادخواست از طرف مدعی است. مدعی یا خواهان شخصی است که از دادگاه چیزی برای خود و به ضرر دیگری می‌خواهد. دادخواست به دفتر دادگاه و در محاکمی که چندین شعبه وجود دارد، به دفتر شعبه اول تسلیم می‌شود. دادخواست به برگه چاپی مخصوصی گفته می‌شود که درخواست خواهان درآن قید شده است. فرم دادخواست را می‌توان از محل فروش اوراق قضائی واقع در تمامی دادگستری‌ها و مجتمع‌های قضائی در سراسر کشور تهیه کرد که معمولا حاوی نکات زیر می‌باشد:
نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و درصورت امکان شغل خواهان. درصورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شود، مشخصات وکیل نیز باید در آن درج شود. قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آن باعث رد دادخواست خواهان می‌شود.
خوانده یا مدعی علیه شخصی است که ادعا علیه او اقامه می‌شود. درصورت قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آن، دادگاه طی یک اخطاریه به خواهان فرصت می‌دهد تا نسبت به رفع نقص اقدام کند در غیراین صورت دادخواست خواهان رد خواهد شد.
بیشتر بخوانید: ثبت دادخواست غیر حضوری در دیوان عدالت اداری
تعیین خواسته و بهای آن نیز لازم است مگر آنکه تعیین بها ممکن نبوده یا خواسته مالی نباشد. آنچه را که مدعی از دادگاه تقاضا می‌کند «خواسته» یا «مدعی به» گویند. معمولا خواسته یا مالی است یا غیرمالی.
تعهدات یا جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند به‌طوری که مقصود واضح و روشن باشد. و همچنین ذکر ادله و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، دلایل و منضمات دادخواست و… مواردی هستند که باید در قسمت مربوطه نوشته شود. در مورد کیفیت تکمیل و ضمانت اجراهای مربوط به دادخواست توجه به نکات زیر ضروری است:
مشخصات خواهان یعنی نام، نام خانوادگی و اقامتگاه خواهان (شهر، خیابان، کوچه، شماره پلاک) باید حتما مشخص باشد. درصورت معلوم نبودن خواهان یا محل اقامت او، مدیردفتر دادگاه مکلف می‌شود قرار ردفوری دادخواست با استناد به ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی را ظرف دو روز از تاریخ رسید دادخواست صادر کند و به دیوار دفتر آن دادگاه الصاق نماید. منظور از رد فوری این است که چیزی به کسی ابلاغ نمی‌شود.
مشخصات خوانده هم باید مشخص باشد و در غیراین صورت دادخواست توقیف می‌شود. بنابراین مدیر دفتر با توجه به ماده ۵۴ آیین دادرسی مدنی برای خواهان اخطار رفع نقص صادر می‌کند و به خواهان ۱۰ روز مهلت می‌دهد که از دادخواست رفع نقص کند و درصورتی که در این ۱۰ روز اقدامی صورت نگیرد دادخواست رد می‌شود که البته مراتب این رد نیز باید به خواهان ابلاغ شود تا او ظرف ۱۰ روز فرصت داشته باشد در همان دادگاه نسبت به تصمیم مدیر دفتر شکایت کند و این‌بار تصمیم دادگاه هر چه باشد قطعی است درصورتی که خواهان آدرس اقامتگاه دقیق خوانده را در اختیار نداشته باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست کند که وی را به لحاظ مجهول المکان بودن، از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشار به دادرسی دعوت کند. دراین صورت خواهان هزینه نشر آگهی دعوت خوانده به دادرسی را به بانک پرداخت کرده و قبض آن نیز به پرونده ضمیمه می‌شود.
خواهان باید آنچه از خوانده می‌خواهد به‌عنوان خواسته خود در دادخواست تعیین و میزان آن را از حیث بها مشخص کند و درصورتی که دعوی و خواسته غیرمالی باشد، باید به میزان ۵ هزار ریال به‌عنوان هزینه دادرسی و صدریال بهای هر برگ دادخواست تمبر باطل کند.
هزینه دادرسی در دعاوی مالی تا ۱۰ میلیون ریال معادل ۵/۱درصد ارزش خواسته و بیش از ۱۰ میلیون ریال به نسبت مازاد بر آن ۲درصد ارزش خواسته، تمبر باطل می‌شود. اما در دعاوی مالی غیرمنقول و خلع ید از اعیان غیرمنقول، هزینه دادرسی مطابق ارزش معامله‌ای املاک در هر منطقه توسط دفتر دادگاه تقویم و براساس آن هزینه دادرسی تعیین می‌شود و سپس ابطال تمبر صورت می‌گیرد.
از جمله موارد دیگری که آوردن آن در درخواست ضرورت دارد، ذکر ادله و مستنداتی است که ادعای خواهان را به اثبات می‌رساند. دادخواست پس از تکمیل به‌صورت فوق الذکر و بیان شرح ماوقع اختلاف و دعوی (درقسمت شرح دادخواست) ذیل آن باید به وسیله خواهان امضا یا با اثر انگشت تأیید شود. دادخواست و پیوست‌های آن باید به تعداد خواندگان به اضافه یک نسخه باشد
با وصول دادخواست و گواهی تکمیلی آن توسط مدیر دفتر دادگاه، ریاست دادگاه یا دادرس علی البدل به‌عنوان جانشین وی دستور تعیین وقت دادرسی و دعوت طرفین در وقت دادرسی تعیین شده را صادر می‌کند. در ضمن نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن به خوانده نیز ابلاغ می‌شود.
منابع:
الف. قانون آئین دادرسی مدنی مواد ۴۸ تا ۶۴
ب: آئین دادرسی مدنی (دوره بنیادین) دکتر عبدالله شمس جلد دوم صفحه ۲۱ تا ۴۶