طلاق خلع چیست ؟

تعریف طلاق خلع

معنای لغوی خلع عبارت است از کندن و درآوردن. در اصلاح چون زن و شوهر به لباس یکدیگرند خلع کلمه و کنایه‌ای است برای عمل طلاق.

طلاق خلع، یکی از انواع طلاق‌های توافقی است که در آن، زوجه به دلیل کراهتی که از زوج دارد و با توافق زوج، مالی را به او می‌بخشد تا از قید زوجیت رها شود.

تعریف طلاق خلع نوبت اول

اگر زن و شوهر اولین بار باشد که از هم طلاق می گیرند یعنی قبلا سابقه ازدواج و طلاق از هم نداشته باشند، طلاق صادره طلاق خلع نوبت اول می باشد. حال فرض کنید زن و شوهر دوباره با هم عقد کنند و دوباره به طلاق خلع، طلاق بگیرند این بار می شود طلاق خلع نوبت دوم.

قانون طلاق خلع

در اصطلاح حقوقی و طبق ماد ۱۱۴۶ قانون مدنی طلاق خلعان طلاقی است که زن به وسیله کراهتی که نسبت به مرد به جهات خصوصیات و خلق شوهر، قباحت منظر، سوء اخلاق، نقص عضو، دست به زن داشتن، داشتن همسرهای متعدد، و… دارد باید مالی را که معادل کمتر، بیشتر و یا مساوی مهریه است را به مرد داده و او را راضی به طلاق نماید.

در طلاق خلع شوهر خالع، و زن مختلعه نامیده می‌شود.

پرداخت فدیه در طلاق خلع

در طلاق خلع، برای اینکه زن و شوهر بتوانند رسما از یکدیگر جدا شوند دادگاه به زن اعلام می‌کند که مالی به نام «فدیه» به شوهر پرداخت کند. فدیه مالی است که در طلاق خلع از طرف زن به شوهر پرداخت می‌شود. زن و شوهر می‌توانند توافق کنند که فدیه، عین مهریه، معادل، کمتر یا حتی بیشتر از میزان مهریه باشد.باید این موضوع را نیز مورد توجه قرار داد که در قانون جدید حمایت خانواده نقش داور و داوری در پرونده‌های طلاق پررنگ‌تر شده است و پس از صدور رای تازه مرحله اجرای رای که یکی از مراحل مهم دادرسی است، آغاز می‌شود.

شرایط رجوع طلاق خلع

با توجه به اینکه طلاق خلع یکی از اقسام طلاق بائن می باشد، مرد نمی تواند در دوران عده طلاق به زن رجوع نماید؛ ولی اگر زن به  فدیه ای که به مرد داده است ، رجوع نماید و آن را پس گیرد، حتی در صورتی که مرد از این کار خشنود نباشد، امکان رجوع مرد در دوران عده به زن به وجود خواهد آمد و در اصل طلاق از حالت خلع به حالت رجعی  تبدیل می گردد یا به عبارتی رجوع طلاق خلع میسر می گردد. البته زن نیز فقط در دوران عده اجازه ی رجوع به فدیه را خواهد داشت. و اینکه زن فقط در مواردی که امکان رجوع مرد در دوران عده وجود داشته باشد، می تواند  به فدیه رجوع کند.

تفاوت طلاق خلع و مبارات

در طلاق توافقی ، تمامی موارد از جمله مسائل مربوط به مهریه، نفقه، جهیزیه و حضانت فرزندان پس از طلاق توافقی همگی به صورت توافقی بین زوجین تعیین می شود. زوجین متقاضی اجرای طلاق توافقی باید پس از مراجعه به دادگاه، درخواست صدور گواهی عدم سازش یا همان درخواست طلاق توافقی نمایند. طلاق خلع و مبارات نیز دو صورت طلاق توافقی است البته اجرای این طلاق نیز همچون دیگر طلاق هایی که به درخواست زن و مرد است، منوط به انجام تشریفات در مراجع قضایی و صدور گواهی عدم سازش است.

در طلاق خلع و مبارات زن با واگذاری مالی به شوهر از وی طلاق میگیرد این طلاق مربوط به زمانی است که زن و شوهر به قدری تنفر پیدا کرده باشد که حاضر شود با پرداخت پول از قید همسری وی رها شود این مال ممکن است مهریه زن یا معادل آن باشد.

به همین جهت در فرهنگ عامه از عبارت «مهرم حلال و جانم آزاد» در اشاره به این نوع طلاق استفاده می کنند.

این طلاق از نوع طلاق بائن است یعنی شوهر حق رجوع ندارد، مگر آنکه زن پشیمان گشته و حال خود را پس بگیرد.

مالی که در طلاق خلع و مبارات به شوهر پرداخت میشود عوض یا فدیه نامیده میشود و در طلاق خلع مالی که زن به شوهر میدهد ممکن است مهریه، معادل مهریه یا مبلغی کمتر یا بیشتر از آن باشد.

که در ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی: «طلاق خلع آن است که زن به واسطه کراهتی که از شوهر دارد در مقابل مالی که به شوهر می دهد، طلاق بگیرد، اعم از اینکه حال مزبور عین مهر یا معادل آن یا بیشتر یا کمتر از مهر باشد اشاره شده است. مبارات به معنی بیزار شدن از یکدیگر است که تفاوت این طلاق با طلاق خلع با توجه به ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی این است که در مبارات تنفر زن و شوهر دو جانبه است، از همین رو عوض طلاق نمی تواند از مهریه بیشتر باشد.

تفاوت طلاق خلع و مبارات با طلاق توافقی، در امکان رجوع آنهاست. در طلاق توافقی امکان رجوع پس از طلاق وجود دارد در صورتی که در طلاق خلع و مبارات این امکان وجود ندارد. در طلاق خلع و مبارات تا هنگامی که زن مال بخشیده اش را مطالبه نکند، طلاق بائن است به همین دلیل رجوع امکان پذیر نیست همچنین زن حق دریافت نفقه را نیز نداشته و از شوهرش ارثی نمی برد.

زن در مدت عده حق رجوع به عوض را دارد و در صورت این کار طلاق بائن به طلاق رجعی تبدیل میشود و حق دریافت ارث و نفقه نیز برای زن ایجاد میشود.

نظر مراجع معظم تقلید درباره طلاق خلع

نظر مراجع معظم تقلید درباره نوع کراهتی که به طلاق خلع می‌انجامد، مختلف است:برخی می‌گویند اگر زن به هر علتی نخواهد به زندگی زناشویی ادامه دهد، می‌تواند با پرداخت خلع، ‌طلاق بگیرد و برخی دیگر آن کراهتی را معتبر می‌دانند که به علت همین ناسازگاری، ترس از ارتکاب گناه باشد و زن احیاناً شوهر را به مراعات ننمودن حقوق زناشویى تهدید نماید.

شرایط طلاق خلع

۱. در این طلاق تا زمانی که زن مال بخشیده به شوهر خود را مطالبه نکند، شوهر نمی‌تواند به او رجوع نماید.

۲. مرد نباید زن خود را مجبور به انجام طلاق خلع کند.

۳. باید صیغه طلاق خلع خوانده شود، به این صورت که مثلاً مرد به زن خود بگوید: «…خالعتک»؛ یعنی … تو را طلاق خلع دادم.

۴. زن باید بلافاصله قبول را بگوید.

۵. در طلاق خلع باید آزردگی و بی‌میلی فقط از طرف زن باشد و اگر بی‌میلی هر دو طرف باشد، به آن طلاق مبارات گویند، نه خلع.

۶. صیغه و لفظ خلع را باید دو مرد عادل بالغ بشنوند.  ( منبع:اسلام کوئست )

مراحل انجام طلاق خلع

مرحله اول: تشخیص دادگاه صالح

گام دوم: انجام تشریفات قانونی

گام سوم: آماده کردن دلایل برای اثبات دعوا

گام چهارم: رسیدگی در دادگاه

گام پنجم: اعتراض به حکم دادگاه

گام ششم: اجرای حکم طلاق

تفاوت طلاق رجعی و بائن

طبق ماده ۱۱۴۳ قانون مدنی، طلاق بر دو قسم بائن و رجعی تقسیم می‌شود. منظور از طلاق رجعی و بائن چیست و زن و شوهر پس از طلاق، چه وضعی پیدا می‌کنند؟ ابتدا بهتر است طلاق رجعی توضیح داده شود تا در مقایسه با آن طلاق بائن هم بهتر فهمیده شود. بعد از این که بین زن و شوهر طلاق واقع می‌شود، زن باید اصطلاحا عده نگه دارد.

منظور از عده نگه داشتن این است که زن پس از طلاق در یک مدت مشخص نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند؛ این مدت در مورد زنانی که عادت ماهانه می‌بینند سه مرتبه عادت ماهانه و در مورد زنانی که عادت ماهانه نمی‌بینند سه ماه و در مورد زن حامله تا زمان وضع حمل است و در طول این مدت، زن نمی‌تواند با دیگری ازدواج کند و باید منتظر بماند تا این مدت بگذرد.

در طلاق رجعی، کلمه «رجعی» از رجوع به معنای بازگشت می‌آید و به این معناست که در طلاق رجعی پس از طلاق تا پایان مدت عده برای شوهر حق رجوع و بازگشت به وضعیت زوجیت وجود دارد.

یعنی شوهر می‌تواند پس از طلاق در ایام عده به قصد رجوع با نوشتن چیزی یا انجام کاری مثل خریدن هدیه برای همسرش، بگوید از طلاق منصرف شده است و می‌خواهد با همسرش همچنان زندگی کند.

برای رجوع، جاری کردن صیغه خاص و رعایت شرایطی لازم نیست و همچنین لزومی ندارد به دادگاه یا جای دیگری مراجعه کند؛ البته اگر طلاق آنان ثبت شده باشد، ثبت رجوع الزامی است.

در واقع می‌توان گفت: در طلاق رجعی، قانون در ایام عده به زن و شوهر مهلت داده تا تصمیم نهایی خودشان را درباره جدایی یا ادامه زندگی با هم بگیرند؛ بنابراین در این طلاق، شوهر می‌تواند در طول مدت عده به همسر خود برگردد و از طلاق و جدایی منصرف شود.

در طول زمان عده طلاق رجعی نفقه زن به عهده شوهرش است و اگر زن یا شوهر در این مدت بمیرد، دیگری از او ارث می‌برد.

با این توضیحات، ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی واضح می‌شود. بر اساس این ماده، در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است؛ بنابراین در طلاق رجعی، شوهر می‌تواند از طلاق منصرف شود و در صورت انصراف که همان رجوع نام دارد، رابطه ازدواج قبلی همان‌طور که بوده ادامه پیدا می‌کند و نیازی نیست دوباره، با هم ازدواج کنند.

طلاق بائن

طلاق بائن دقیقا در نقطه مقابل طلاق رجعی قرار دارد؛ یعنی برعکس طلاق رجعی، بعد از طلاق، هر‌چند زن باید عده نگه دارد، اما در مدت عده، زن و شوهر نمی‌توانند از جدایی پشیمان شوند.

در واقع با طلاق، بین زن و شوهر جدایی کامل اتفاق می‌افتد و به همین دلیل در مدت عده اگر از طلاق منصرف شوند باید با جاری کردن صیغه عقد ازدواج مجددا ازدواج کنند.

نفقه زن در مدت عده هم برخلاف طلاق رجعی، به عهده مرد نیست و اگر زن یا شوهر در مدت عده بمیرد، دیگری از او ارث نمی‌برد.

به این ترتیب تفاوت طلاق رجعی و بائن در این است که شوهر در طلاق رجعی می‌تواند در مدت عده از طلاق منصرف شود، اما در طلاق بائن، زن و شوهر دیگر بعد از طلاق کاملا از هم جدا شده‌اند و در صورت انصراف از جدایی، باید مجددا عقد کنند.
به همین دلیل قانون مدنی در ماده ۱۱۴۴ می‌گوید که در طلاق بائن برای شوهر حق رجوع نیست. ( منبع:تابناک )