متن و شرح ماده ۲۳۸ قانون مالیات‌های مستقیم + دستور العمل اجرایی

متن ماده ۲۳۸ قانون مالیات‌های مستقیم

در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مؤدی ابلاغ می‌شود، چنانچه مؤدی نسبت به آن معترض باشد می‌تواند ظرف سی روز ازتاریخ ابلاغ شخصاً یا به وسیله وکیل تام‌الاختیار خود به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتباً‌تقاضای رسیدگی مجدد نماید. مسؤول مربوط موظف است پس از ثبت درخواست مؤدی در دفتر مربوط و ظرف مهلتی که بیش از سی روز از تاریخ مراجعه نباشد به موضوع رسیدگی و در صورتی که دلایل و اسناد و مدارک ابراز شده را برای رد مندرجات برگ تشخیص کافی دانست، آنرا رد و مراتب را ظهر برگ تشخیص درج و امضاء نماید و در صورتی که دلایل اسناد و مدارک ابرازی را مؤثر در تعدیل درآمد تشخیص دهد و نظر او مورد قبول مؤدی‌قرار گیرد، مراتب ظهر برگ تشخیص منعکس و به امضاء ممیز کل و مؤدی خواهد رسید و هر گاه دلایل و اسناد و مدارک ابرازی مؤدی را برای رد برگ‌تشخیص یا تعدیل درآمد مؤثر تشخیص ندهد باید مراتب را مستدلاً در ظهر برگ تشخیص منعکس و پرونده امر را برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف‌ارجاع نماید.

شرح ماده ۲۳۸ قانون مالیات‌های مستقیم

طبق ماده ۲۳۸ قانون مالیات مستقیم، زمانی که برگه تشخیص مالیات صادر شده و به مؤدی تسلیم می شود، اگر مؤدی نسبت به مالیات خود اعتراض داشته باشد می تواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ، خود یا وکیل تام الاختیارش با ارائه اسناد و مدارک به اداره امور مالیاتی مراجعه کرده و کتباً تقاضای رسیدگی مجدد کند.

نامه اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی:

در صورتی که مسئول مربوطه اعتراض مؤدی را پذیرفت مؤدی باید نامه ای به سازمان امور مالیاتی بنویسد و همراه با آن مدارک و اسناد را نیز ضمیمیه نامه کند. این نامه باید در دو بخش نوشته شود، یک بخش مربوط به اطلاعات شخصی فرد حقیقی یا حقوقی است و بخش دیگر نامه اعتراض که باید مسئله یا مشکل پیش آمده را شرح دهد. مؤدی هنگان نوشتن نامه باید مراتب ادب و احترام را را رعایت کرده و نامه ای کاملاً اداری و رسمی با رعایت سلسله مراتب بنویسد.

مراحل اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی:

زمانی که تقاضای مؤدی مبنی بر اعتراض پذیرفته شد وارد مراحل جدیدی می­شود؛ فقط به خاطر داشته باشید که مؤدی در هر مرحله ای که اعتراض را نپذیرد و رای نیز تعدیل نشود و به مرحله بعد راه پیدا کند، مبلغ ۱ درصد به عنوان جریمه باید پرداخت کند.

اولین مرحله اعتراض ماده ۲۳۸:

همان طور که گفته شد زمانی که برگه تشخیص مالیات به مؤدی داده می شود و مؤدی نسبت به مبلغ تعیین شده معترض باشد، طبق ماده ۲۳۸ مؤدی می­تواند ظرف مدت سی روز خود یا وکیل تام الاختیارش، به اداره امور مالیاتی مراجعه کرده و مراتب اعتراضش را اعلام نماید.

مسئول مربوطه موظف است پس از ثبت اعتراض مؤدی در دفاتر مربوطه و در زمان مقرر که نباید بیشتر از سی روز شود به موضوع رسیدگی کند. در این مرحله دو حالت پیش روی مسئول مربوطه است.

حالت اول: اگر از نظر مسئول مربوطه، اسناد و مدارک ارائه شده برای رد مندجات ثبت شده در برگ تشخیص کافی بود که ظهر برگ تشخیص را با ذکر جزیئات امضا می­کند و ان را به امضای مؤدی نیز می­رساند. در این صورت مؤدی نیز توافق کرده و مالیات را می پذیرد و تسویه حساب می­کند و نهایتاً برگ قطعی در مدت قانونی صادر می شود.

حالت دوم: در صورت عدم توافق مسئول مربوطه اعتراض وارد مرحله دوم می شود. به این ترتیب که مسئول مربوطه مدارک و اسناد ارائه شده برای اعتراض به مالیات را قبول می­کند در این صورت مراتب را ظهر برگ تشخیص نوشته و پرونده را به برای رسیدگی به هیأت حل ختلاف ارجاع می­دهد.

دومین مرحله اعتراض هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی:

در این مرحله مؤدی برگ تشخیص را نپذیرفته و اعتراض وارد هیأت حل اختلاف می شود. هیأت حل اختلاف شامل سه نفر هستند، ممیز مالیاتی، نماینده صنف یا اتاق بازرگانی یا سازمان حسابرس و قاضی دادگستری اعضای هیأت حل اختلاف هستند.
مؤدی در این مرحله ۳۰ روز فرصت دارد تا به صورت کتبی درخواست خود را ارئه دهد. هنگام جلسه هیأت مدیره، مؤدی باید با کلیه مدارک مثبته را با خود به همراه داشته باشد.

مراتب مختلف رأی هیأت حل اختلاف:

در این مرحله رأی هیأات اختلاف دارای چند شکل است.

تعدیل: هیأت حل اختلاف مالیات را بررسی کرده و مطابق اسناد ارائه شده از سوی مؤدی مالیات تشخیصی را تعدیل می کند.

رفع تعرض: هیأت حل اختلاف پس از برسی اسناد مثبته و قانون، اعتراض مؤدی را قبول نمی کند و برگ تشخیص مالیاتی را رد می­کند.

اجرای قرار جهت رسیدگی: این مرحله به دو صورت قابل بررسی است.

صورت اول: هیأت حل اختلاف رسیدگی را به تیم کارشناسی سپرده و تشخیص را به آنها واگذار کرده و آنها نیز موظف هستند برگه تشخیص را به هیأت حل اختلاف ارائه دهند.
صورت دوم: پرونده برای رسیدگی به حوزه مالیاتی برگردانده می شود و ضمن رسیدگی مجدد برگ تشخیص را به هیأت حل اختلاف مالیاتی بدوی برمی­گردانند.

دعوت مجدد:اگر نماینده یا صنف یا ممیز کمیسون در هیأت حل اختلاف نباشد باید طی نامه ای او را دعوت کنند.

رد شکایت: شکایت مؤدی و اسناد مثبته ارائه شده از سوی هات پذیرفته نشده و اعتراض مؤدی را قبول نکرده و برگ تشخیص صادر شده مورد تایید است.

سومین مرحله اعتراض، هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر:

طبق تبصره ماده ۲۳۹ قانون مالیات مستقیم، وقتی برگه مالیات به مؤدی ابلاغ شده و مؤدی به خاطر اعتراض به حکم به آن عمل نکرده، پرونده باید برای رسیدگی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع شود.

در این مرحله مؤدی می تواند تا بیست روز از ابلاغ رای هیأت بدوی، اعتراض کند و مجدداً به هیأت تجدید نظر مراجعه کند. مراحل رسیدگی هیأت تجدید نظر مانند هیأت بدوی است. رسیدگی به اعتراض در این مرحله حضوری بوده و شخص مؤدی یا وکیل تام الاختیارش باید برای رسیدگی در جلسه حضور پیدا کند .در این مرحله رسیدگی به پرونده مالیاتی با حضور قاضی دادگستری، نماینده امور مالیاتی کشور و نماینده تشکل ها یا مجامع حرفه ای انجام می شود.

بر اساس ماده ۲۴۷ قانون مالیات مستقیم، رای هیأت اختلاف بدوی غیر قطعی است و مؤدی تا ۲۰ روز زمان دارد تا به رای هیأت حل اختلاف مالیاتی اعتراض کند.

چنانچه مؤدی مالیاتی خواستار رسیدگی مجدد باشد باید مستندات خود را به ممیز مالیاتی همراه با اسناد ارائه دهد. هیأت می تواند در راس و بدون ارجاع برای رسیدگی مجدد مالیاتی ادله و اسناد را بررسی کند.

چهارمین مرحله، هیأت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر (شورای عالی مالیاتی):

طبق قانون ۲۴۷ در صورتی که مؤدی رای هیأت اختلاف بدوی را پس از ابلاغ نپذیرد، ۲۰ روز زمان دارد که به صورت کتبی مراتب اعتراض خود را به شورای عالی اعلام نماید.

شورای عالی متشکل از ۲۵ نفر است که به حکم وزیر اقتصاد و با پیشنهاد رئیس کل امور مالیاتی کشور منصوب می شود. این هیأت با تکیه بر ادله و اسناد و بدون ورود به ماهیت امر، اعتراض را بررسی کرده و رای صادره هیأت حل اختلاف را قبول یا رد می کند.
نکته ای که نباید فراموش کنید همان طور که قبلاً اشاره شد، در هر یک از این مراحل مؤدی موظف است معادل یک درصد تفاوت مالیات موضوع مورد شکایت و مالیات ابرازی خود را به عنوان هزینه رسیدگی پرداخت نماید.

مرحله پنجم، هیأت مقرر در ماده ۲۵۱ مکرر:

یکی از راه های فوق العاده رسیدگی به شکایات مالیاتی، رسیدگی در هیأت موضوع ماده ۲۵۱ مکرر قانون مالیات های مستقیم است. مؤدی در این مرحله می تواند نسبت به ناعادلانه بودن مالیات با دلایل و اسناد کافی به این منبع قانونی مراجعه کند. رأی این هیأت سه نفره که به انتخاب وزیر اقتصاد هستند، لازم الاجرا است.

مرحله آخر، دیوان عدالت اداری:

طبق قوانین جدید که مجمع تشخیص مصلحت در ۲۵ خرداد ۱۳۹۲ وضع کرده، رأی هیأت مقرر قابل شکایت به دیوان عدالت اداری کشور است.

دیوان عدالت اداری، بالاترین مرجع قضایی و ناظر بر عملکرد دستگاه ها دولتی است که وطیفه رسیدگی به شکایات علیه دستگاه های اجرایی، هیأت ها و کمیسیون ها را دارد. پس از بررسی دیوان عدالت اداری یا مالیات تعیین شده تایید می شود یا دستور رفع تعرض داده می­شود که در هر صورت، چه حکم قبول شود چه حکم عدم تایید بدهند، حکم دیوان عدالت اداری قطعی است.

در آخر باید بگوییم مراحل اعتراضات مالیاتی روند طولانی، پیچیده و پر و پیچ و خمی دارد که مدیران را با چالش های زیادی مواجه می کند. برای جلوگیری از مشکلات بهتر است قبل از هر کاری از مشاوران و متخصصان خبره کمک بگیرید

دستورالعمل موضوع ابلاغ دستورالعمل اجرایی تبصره ۱ ماده ۲۳۸ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی ۱۴۰۰/۳/۲

دستورالعمل سازمان امور مالیاتی موضوع ابلاغ دستورالعمل اجرایی تبصره ۱ ماده ۲۳۸ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی ۱۴۰۰/۳/۲ طی نامه شماره ۲۰۰/۱۴۰۰/۵۲۰ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۲۱ توسط رییس کل سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ شد.