اطلاعات جامع درباره تدلیس در نکاح و فریب در ازدواج

نوشته پیش رو توسط وکیل خانواده در خصوص تدلیس در نکاح و فریب در ازدواج برای آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است.

تدلیس در نکاح اقداماتی است که زن یا مرد یا شخص ثالثی موجب تدلیس در نکاح می‌شود و به اصطلاح زن یا مرد با اعمال متقلبانه نقص یا عیبی را که در یکی از زوجین هست، پنهان دارند یا او را دارای صفت کمالی معرفی کنند که فاقد آن است. به عنوان مثال اگر جنون در حین عقد در مرد باشد و زن هم از آن بی‌خبر باشد می‌تواند عقد ازدواج را فسخ کند.

تدلیس در نکاح

حسب ماده ۴۳۸ قانون مدنی تدلیس در نکاح عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله گردد. برای تحقق تدلیس در نکاح یکی از زوجین باید به عمد طرف دیگر را بفریبد یعنی با پوشاندن معایبی که دارد و یا نمایاندن صفتی که دراو نیست دیگری را فریب و راضی به نکاح سازد.

ارکان تدلیس در نکاح

۱ – اعمالی که موجب فریب طرف مقابل میشود و باید ارادی و به عمد باشد و به قصد فریب طرف انجام گیرد ( عنصر معنوی ).

۲ – باید عملیاتی انجام شود که عیبی را بپوشاند یا وجود صفتی را که مورد نظر طرف دیگر عقد است در دیگری وانمود کند ( عنصر مادی ).

۳ – عمل فریب باید پیش از عقد ازدواج باشد یعنی هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی فریب دهد.

فریب در ازدواج از نظر قانون مدنی

بر اساس ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی اگر برای یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد مشخص شود که طرف مذکور فاقد وصف بوده، برای طرف مقابل حق فسخ به دلیل فریب در ازدواج خواهد بود؛ خواه وصف مذکور در عقد آمده باشد و یا عقد متقابلا بر آن بنا شده باشد.

در مواردی که فرد به دروغ صفتی را برای خویش بیان کند یا عیب ظاهری را خلاف واقع نشان دهد یا نسبت به عیب مخفی خود که از آن اطلاع دارد سکوت نماید سبب فریب گردیده به عبارت دیگر طرف مقابل مورد تدلیس در نکاح واقع شده است.

در قانون مدنی مقرراتی داریم که اگر کسی طرفش را در ازدواج فریب دهد موجب حق فسخ برای فرد فریب خورده میشود. بنابراین یکی از موارد فسخ فریب در ازدواج است که در صورت تدلیس فرد فریب خورده به جای اینکه سراغ طلاق رود نکاح را فسخ میکند.

فریب در ازدواج از نظر قانون کیفری

حسب ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی « چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی تمکن مالی موقعیت اجتماعی شغل و تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود مرتکب به حبس از ۶ ماه تا دو سال محکوم میگردد.

نکته: مصادیق ذکر شده برای امور واهی در این ماده جنبه تمثیلی دارد، به عبارتی هر امری که موجب فریب دیگری شود حتی اگر از موارد موارد مذکور در این ماده نباشد را شامل می شود، لذا عرف در این مورد تشخیص دهنده میباشد مانند اینکه فردی بر خلاف واقع خود را دارای ثروت و مقام بالا معرفی نماید.

نکته: اعمال مجازات مذکور در این ماده زمانی ممکن خواهد بود که عمل فریب در ازدواج توسط زوج یا زوجه صورت گرفته باشد و زوج یا زوجه امری خلاف واقع و حقیقت را که وجود و واقعیت ندارد را صراحتااعلام نماید که وجود دارد.

مثال: هر گاه زوج در حالی که دارای همسر می باشد با فرد دیگری ازدواج نماید و به وی بگوید که ازمجرد است مجازات مقرر در ماده مذکور قابل اعمال بروی خواهد بود در واقع عقد ازدواج باید بر مبنای آن امر واهی واقع شده باشد ( فعل مادی مثبت ).

تحقق جرم فریب در ازدواج با ترک فعل هم امکان پذیر است؛ مثلا همان مرد در مثال بالا هیچ صحبتی در مورد ازدواج قبلی خود نکند و زن با تصور اینکه مرد تا به حال ازدواج نکرده با وی ازدواج نماید زیرا عقد مبتنی بر مجرد بودن مرد واقع شده است عمل فریب در ازدواج محقق خواهد شد.

جبران خسارت ناشی از تدلیس در نکاح

بر اساس اصول کلی حقوق و قواعد مسئولیت مدنی از آثار فریب در ازدواج توسط هر یک از زوجین می توان به امکان مطالبه خسارت اشاره نمود، به عبارت دیگر فریب خورده میتواند طبق قواعد مسئولیت مدنی ازکسی که مرتکب تدلیس در نکاح گردیده است مطالبه خسارت کند اعم از اینکه تدلیس کننده یکی از زوجین یا شخص ناشی باشد.

شرایط تدلیس در نکاح

۱ – موجب فریب طرف عقد گردد، یعنی مسلم باشد که اگر تدلیس انجام نمی شد طرف عقد حاضر به ازدواج نمیشد.

۲ – باید تدلیس در نکاح توسط طرف عقد صورت گرفته باشد.

۳ – متقلبانه بودن وسایلی که طرف عقد از آنها برای اخفال دیگری استفاده می کند.

تکلیف مهریه در صورت فسخ نکاح

۱ – هرگاه در عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود، زن حق مهر ندارد، مگر در صورتی که موجب فسخ عنن ( عیب از جانب مرد ) باشد که در این صورت با وجود فسخ نکاح زن مستحق نصف مهر است.

۲ – در مواردی که فسخ نکاح بعد از انجام نزدیکی باشد زن مستحق مهریه می باشد و در مورد نفقه تا زمانی که نکاح فسخ نشده مرد هم چنان مکلف به پرداخت نفقه می باشد.

عده فسخ نکاح

عده فسخ نکاح همانند عده طلاق سه طهر است، مگر اینکه زن به اقتضای سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت عده او سه ماه است.

مطالبه خسارت ناشی از تدلیس

هرگاه فسخ نکاح ناشی از تدلیس در نکاح باشد، فریب خورده میتواند طبق قواعد مسئولیت مدنی از مدلسّ ( تدلیس کننده ) مطالبه خسارت کند ،اعم از اینکه تدلیس کننده یکی از زوجین یا شخص ثالث باشد و اعم از اینکه همسر فریب خورده از حق فسخ استفاده کند یا نه.

جهت مشاوره حقوقی با وکیل متخصص خانواده به صفحه تماس با ما مراجعه فرمایید.