معنای ارث
ارث به کلیه اموال، عناوین، بدهی‌ها، حقوق و وظایف شخص پس از مرگش گفته میشود که به شخص دیگری منتقل می‌گردد. ارث به مدت طولانی نقش اساسی در جوامع بشری داشته‌است. مجموعه قوانین انتقال ارث در جوامع مختلف متفاوت و در طول زمان تغییرات بسیاری کرده‌است.
بعد از اینکه شخصی فوت میکند ممکن است ماترکی (مال و اموالی) داشته باشد که وراث شخص بعد از گرفتن گواهی انحصار وراثت میتوانند آن ماترک را بین خود تقسیم کنند. به این ماترک که به وراث میرسد ارث میگویند.
طبقات مختلفه وراث
ماده۸۶۲- اشخاصی که به موجب نسب ارث میبرند سه طبقه‌اند:
- پدر و مادر و اولاد و اولادِ اولاد؛
- اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها؛
- اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها.
قانون جدید تقسیم ارث بین فرزندان
بر طبق قانون مدنی در صورتیکه متوفی پدر و مادر نداشته باشد و فقط چند فرزند داشته باشد، تمام ارث به فرزندان او میرسد. اگر متوفی همسری داشته باشد ابتدا سهم او که به مقدار یک هشتم است داده میشود و بعد بقیه ماترک میان ورثه تقسیم میشود.
طبق ماده۹۰۷– اگر متوفی ابوین نداشته و یک یا چند نفر اولاد داشته باشد ترکه به طریق ذیل تقسیم میشود:
اگر فرزند منحصر به یکی باشد خواه پسر خواه دختر تمام ترکه به او میرسد. اگر اولاد متعدد باشند ولی تمام پسر یا تمام دختر، ترکه بین آنها بالسویه تقسیم میشود. اگر اولاد متعدد باشند و بعضی از آنها پسر و بعضی دختر، پسر دو برابر دختر میبرد.
به زبان ساده تراگر ورثه متوفی همه فرزند دختر و یا فرزند پسر باشند ماترک به شکل برابر و مساوی میان آنها تقسیم میشود. اما اگر فرزندان متوفی هم دختر و هم پسر باشند، پسران دو برابر دختران ارث میبرند. اگر متوفی پدر و مادر هم داشته باشد سهم آنها یک ششم از اموال است. اگر متوفی در کنار پدر و مادر یک فرزند دختر هم داشته باشد، سهم پدر و مادر یک ششم و سهم دختر نصف اموال است.
قانون جدید ارث مادر به فرزندان
با توجه به ماده ۹۰۷ قانون مدنی در مورد ارث بردن فرزندان از مادر:
چنان چه مادری فوت کند و ابوین او (پدر و مادر) نیز فوت کرده باشند و یک یا چند فرزند داشته باشد ترکه مادر به شرح ذیل بین وارث تقسیم میشود:
چنان چه فقط یک فرزند داشته باشد چه پسر باشد چه دختر باشد تمام ترکه مادر به او میرسد.
اگر اولاد متعددی داشته باشد که همه پسر باشد یا همه دختر ترکه مادر با السویه بین آنها تقسیم میشود.
اگر اولاد متعددی داشته باشد و بعضی از آنها پسر و بعضی از آنها دختر باشند پسر دو برابر دختر ارث میبرد.
قانون ارث برای فرزند فوت شده
در رابطه با ارث فرزند فوت شده ، براساس قوانین وراثتی فرزندی که قبل از پدر فوت کرده است ، از پدر ارث نمی برد و فرزندان وی نیز ارثی نخواهند برد ، بلکه بر عکس پدر از اموال فرزند خود که فوت شده ارث خواهد برد و طبق قانون میزان ارث پدر مشخص شده است .
فرزندان فرزندی که فوت شده یعنی نوه در صورتی از پدر بزرگ خود ارث می برند که هیچ خویشاوند نسبی از هیچ کدام از طبقات نسبی پدربزرگ خود وجود نداشته باشد اما اگر کسی وجود داشته باشد هیچ ارثی به آنها نخواهد رسید .
بر طبق قانون فرزندان کسی که فوت شده هیچ حقی از اموال پدربزرگ خود ندارند مگر آنکه پدربزرگ آنها بر طبق علاقه و عاطفه ای که بین آنها وجود دارد ، سهمی از میراث خود را به آنها واگذار کند و از نظر اخلاقی بخواهد از نوه های خود حمایت کند.
طبق قانون مدنی ماده ۹۱۰ هر گاه میت اولاد داشته باشد ، دیگر به نوه ارث نمیرسد حتی اگر فقط دارای یک اولاد باشد ، اما اگر تمام فرزندان پدر بزرگ فوت کند نوه جزء وراث طبقه اول شناخته می شود .
قانون نحوه تقسیم ارث بین نوه ها را به صورت مساوی قرار داده است و نوه دختری و پسری به صورت مساوی از ارث سهم خواهند داشت.
ارث به چه کسانی تعلق نمی‌گیرد؟
اگر مردی بگوید که این فرزند من نیست و به همسرش تهمت زنا زند
کافر از مسلمان ارث نمیبرد
اگر قاتل ورثه مقتول باشد در صورت عمدی بودن قتل، از مقتول ارث نمیبرد
طفل متولد زنا از والدین ارث نمیبرد
فرزند متولد نشده تنها درصورتی ارث میبرد که زنده به دنیا بیاید.
اگر تاریخ فوت دونفر که ازهم ارث میبرند مشخص نباشد این دو از هم ارث نمی‌برند مگر اینکه علت مگر مغروق شدن در آب یا هدم باشد.
مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت
گواهی فوت متوفی که از سال ۹۵ در بعضی استان ها از جمله تهران به صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می شود.
استشهادیه محضری
شناسنامه متوفی
عقدنامه یا رونوشت
شناسنامه وراث
احیاناً وصیت نامه رسمی شخص فوت شده (منبع:پارسای)
