آیا زن بعد از بخشیدن مهریه میتواند باز مطالبه کند ؟

آیا امکان مطالبه مجدد مهریه بعد از بخشش آن وجود دارد؟ آیا بعد از بخشیدن مهریه میتوان دوباره آن را مطالبه کرد؟ چطور میتوان مهریه بخشیده شده را دوباره مطالبه کرد؟

بر طبق قانون مدنی زن از زمان انعقاد صحیح عقد نکاح مالک مهریه میشود. بر این اساس او هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را از شوهرش مطالبه و دریافت کنند.

همینطور می‌تواند تمام یا بخشی از آن را به همسرش ببخشد. اگر زن مهریه اش را ببخشد، دیگر مرد دینی بر گردنش نیست، زیرا دائن از دریافت دین، صرف نظر کرده است.

موارد بسیار زیادی اتفاق می‌افتد که خانمی در طول زندگی مشترک، تصمیم به بخشش مهریه خود میگیرد و با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی ازسردفتر تقاضای تنظیم سند در مورد بخشش تمام یا قسمتی از مهریه اش را می نماید و بعد از تنظیم سند به امضا آن می پردازد.

سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا زن بعد از بخشش اگر پشیمان بشود می‌تواند مراجعه کند؟ آیا مهریه بخشیده شده را دوباره می توان مطالبه کرد یا خیر؟

اقرار به دریافت مهریه

اگر سندی که در دفترخانه تنظیم شده سند اقرار باشد و در متن سند نوشته شده باشد که زن اقرار می کند که مهریه اش را دریافت کرده است و آن را امضا کرده باشد، در این صورت امکان رجوع کردن از اقرار تقریباً کاری غیر ممکن است.

زیرا این رجوع، انکار بعد از اقرار محسوب می شود که در محاکم به هیچ عنوان مسموع نیست. در این حالت زن اقرار به دریافت مهریه اش کرده و دوباره نمی تواند از این امر رجوع کند و اقرار خود را باطل و یا بلااثر کند.

بری کردن ذمه شوهر از مهر

اگر سندی که در دفترخانه تنظیم شده سند ابراء باشد، یعنی اگر زن شوهرش را از مهریه (که یک دین به زن است)بری کند و در یک سند رسمی یا عادی آن را امضا کرده باشد، در این صورت نیز امکان رجوع از طرف زن وجود ندارد.

بر طبق ماده ۲۸۹ قانون مدنی ابراء به این معنی است که طلبکار به درخواست خودش از طلب صرف‌نظر کند. پس اگر بخشیدن مهریه در قالب ابرا بوده باشد در این صورت اگر زن بعد از آن پشیمان بشود و بخواهد از این امر رجوع کند تا بتواند مهریه اش را مطالبه و دریافت کند امکان آن وجود ندارد.

بخشش در قالب عقد صلح معوض

اگر مهریه در قالب عقد صلح معوض بخشیده شده باشد، در این صورت نیز امکان رجوع از آن برای زن وجود ندارد.

کاهش و افزایش میزان مهریه

اگر زوجین در بین خود نوشته ای را تهیه و امضا کرده باشند مبنی بر اینکه مقدار مهریه کم یا زیاد بشود، در این صورت این افزایش یا کاهش بر طبق نظر شورای نگهبان غیر شرعی است و باطل و بدون اثر می باشد.

بذل مهر در طلاق خلعی

اگر بخشش مهریه در قالب بذل تمام یا بخشی از مهر در طلاق خلعی باشد زن در ایام عده می‌تواند به مابذل رجوع کند، یعنی مثلا اگر طلاق توافقی بوده و زن در برابر بخشیدن مهریه طلاق گرفته باشد در این صورت می‌تواند در زمان عده رجوع به مابذل داشته باشد البته این در صورتی است که زن عده داشته باشد و یایسه یا باکره نباشد.

بخشش در قالب هبه

اگر زنی طبق سند عادی یا سند رسمی مهریه خود را ببخشد که در علم حقوق به آن هبه گفته می‌شود در صورتی که آنچه بخشیده شده عین معین باشد (مثل خانه یا ماشین) قابل رجوع خواهد بود.
اما اگر مهریه اش دین بوده باشد مثلاً مقدار معینی پول یا سکه در این صورت قابل رجوع نمی باشد.

آیا برای بخشش مهریه اجازه پدر زوجه لازم است؟

‌در خصوص بخشش یا ابرا یا هبه و دیگر اسناد از این دست قانونا نیازی به حضور و اجازه پدر زوجه برای تنظیم اسناد رسمی در دفاتر اسناد رسمی نیست، اما برخی از سردفتران به خاطر مصلحت اندیشه خود و زوجه این عمل را انجام میدهند و بدون آن قبول نمی کنند که اسناد این چنینی را تنظیم نمایند.

در صورتی که تصمیم به بخشیدن مهریه خود گرفتید بهتر است که ابتدا مشخص کنید قصد امضای چه نوع سندی را دارید و از آثار و شرایط هرکدام مطلع شوید و بعد از آن اقدام به این عمل کنید‌.

اگر اطلاعات کافی در این زمینه ندارید می توانید از راهنمایی سردفتران اسناد رسمی کمک بگیرید.

به هر حال تنظیم این گونه اسناد از جهات بسیار زیادی در دفاتر بهتر است تا اینکه سند عادی تنظیم کنید. چون سردفتران، عالم به علم حقوق هستند و متونی که برای این گونه اسناد تنظیم می‌کنند صحیح و قانونی می باشد.

فتاوا و اسفتائات شرعی

آیت الله مکارم شیرازی

هرگاه بر ذمّه شوهر بوده و زوجه آن را بخشیده است قابل بازگشت نیست مگر اینکه بخشیدن به‌قصد ادامه زوجیت بوده ولى زوج بخواهد او را طلاق دهد که در این صورت می‌تواند باز پس بگیرد؛ و هرگاه مَهر عین خارجى بوده. تنها درصورتی‌که مهر بدون تغییر مهمی موجود باشد و بین زن و شوهر خویشاوندى نسبى نباشد عدول مانعى ندارد. (منبع)