موارد صدور رای در شورای حل اختلاف

مردم در کشور ما غالبا برای احقاق حقوقشان به فکر رفتن به دادگاه و ثبت شکایت می افتند . حجم زیاد مراجعه مردم به دادگاه ها سبب شد که قانون گذار مرجع حل اختلاف دیگری را ایجاد کند تا از تعداد پرونده های دادگاه ها کاسته شود . رسیدگی به شکایت در شورای حل اختلاف تا حدی متفاوت با دادگاه می باشد.

شورای حل اختلاف همانطور که از نام آن بر می آید مرجع حل اختلافی است که به دعاوی با سقف مشخص رسیدگی می کند . این شورا برای رسیدگی به برخی از اختلافات دارای صلاحیت اجباری است و طرفین اختلاف نمی توانند دعوایشان را به جز شورای حل اختلاف در جای دیگری مثل دادگاه مطرح کنند و تنها شورای حل اختلاف صلاحیت و اجازه رسیدگی به این مسائل را دارد . از این رو در این مقاله به در این مقاله به موارد صدور رای توسط شورای حل اختلاف خواهیم پرداخت.

دعاوی مالی

۱ ) دعاوی مالی راجع به اموال منقول تا میزان دویست ‌میلیون ریال به ‌جز مواردی که در تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون در دادگستری مطرح می باشند :
درباره اینکه مال منقول چیست صحبت کردیم . مال منقول مالی می باشد که قابلیت جا به جایی از جایی به جای دیگر دارد مثل ماشین ، صندلی ، موبایل و … یکی از موارد صلاحیت اجباری شورای حل اختلاف ، اختلافات راجع به اموال منقول است ، البته در طرح این دعوی باید به این نکته توجه کرد که در صورتی که ارزش اقتصادی مال منقول تا میزان دویست ‌میلیون (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال باشد دارای قابلیت طرح در شورا می باشد .
در حقوق قاعده ای با عنوان عطف به ماسبق نشدن قانون وجود دارد . معنی این قاعده این است که وقتی قانون جدیدی تصویب می شود ، اثر قانون جدید نسبت به آینده است . یعنی قانون جدید نسبت به اموری اعمال می شود که بعد از تصویب قانون جدید اتفاق می افتند. در اینجا هم قانون شورای حل اختلاف در سال ۹۴ مورد بازبینی قرار گرفته است .
در این قانون تعیین شده که اختلافاتی که مربوط به اموال منقولی هستند که ارزش آنها تا دویست میلیون ریال است باید در شوراهای حل اختلاف مطرح بشوند . این قاعده تنها نسبت به اختلافاتی حاکم می باشد که بعد از سال ۹۴ به وجود بیایند . برای مثال اختلاف درباره خودرویی با ارزش ۱۸۰ میلیون ریال در سال ۹۳ در دادگاه مطرح شده است . این اختلاف در همان دادگاه رسیدگی خواهد شد و تصویب قانون در سال ۹۴ که رسیدگی به این موارد را بر عهده شورا گذاشته است موجب نمی شود که اختلاف از دادگاه به شورا منتقل شود . البته در صورتی که موضوع دعوا به دلیل توافق طرفین یا ارجاع از دادگاه برای حصول سازش در شورا مطرح شده و سازش انجام نشود ، عدم سازش در شورای حل اختلاف سبب می شود که پرونده به دادگاه فرستاده شود .

دعادی مربوط به تخلیه ملک
۲) تمامی‌ دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره به‌جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه :

دومین مورد اختلافی که باید در شورای حل اختلاف مطرح شود ، دعاوی مرتبط با تخلیه مال مورد اجاره یا عین مستاجره باید در شورای حل اختلاف مطرح شوند منظور از تخلیه عین مستاجره ، تخلیه اماکن مسکونی است و برای تخلیه اماکن تجاری محاکم دادگستری برای رسیدگی صالح هستند . بنابراین شوراها اجازه رسیدگی به دعاوی مرتبط با حق کسب و پیشه یا سر قفلی را ندارند .

دعاوی تعدیل اجاره‌بها
۳) دعاوی تعدیل اجاره‌بها به شرطی که در رابطه‌ی استیجاری اختلافی وجود نداشته باشد :

اگر یک قراراداد اجاره به درستی تنظیم شده باشد و اجاره دهنده و اجاره گیرنده درباره میزان اجاره بها اختلاف داشته باشند باید به شورای حل اختلاف مراجعه کنند و دعوی تعدیل اجاره بها را مطرح کنند . در صورتی که این اختلاف مربوط به خود قرارداد اجاره باشد و نه تعدیل اجاره بها باید در دادگاه مطرح شود .

دعاوی مربوط به ارث
۴) صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن .

اقداماتی که بعد از فوت متوفی صورت می گیرد مثل صدور گواهی حصر و وراثت ، صورت برداری از اموال و دارایی های متوفی و مهر و موم کردن آن برای جلوگیری از تصرف تا زمانی که تکلیف تقسیم آنها مشخص شود ، در صلاحیت اجباری شورای حل اختلاف است .

ادعای اعسار
۵) ادعای اعسار از پرداخت محکومٌ‏ به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد :

اگر دعوایی در شورای حل اختلاف مطرح شود و کسی که حکم علیه او صادر شده است ( محکوم علیه ) ادعا کند توانایی پرداخت آنچه به آن محکوم شده است را ندارد ( محکوم به ) ، باید به شورا درخواست بدهد به موضوع اعسار او رسیدگی کند . اعسار یعنی فرد توانایی پرداخت آنچه به آن محکوم شده است را ندارد .
البته فراموش نکنید این درخواست تنها در صورتی قابل طرح در شورای حل اختلاف است که اصل دعوی هم در شورای حل اختلاف مطرح شده باشد .

دعاوی خانواده

۶) دعاوی خانواده راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا میزان مقرر در بند (الف) در صورتی که مشمول ماده (۲۹) قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۱ نباشند :

یکی دیگر از وظایف شورای حل اختلاف رسیدگی به دعاوی مربوط به مهریه ، نفقه و جهیزیه تا میزان دویست میلیون ریال است . البته در صورتی این دعاوی در شورا مطرح می شوند که دادگاه خانواده قبلا در ضمن رسیدگی به دعاوی خانوادگی به آنها رسیدگی نکرده باشد . برای مثال در صورتی که دعوای طلاق در دادگاه مطرح شود و ضمن دعوای طلاق به اختلاف مهریه هم رسیدگی شود ، این اختلاف را دیگر نمی توان در شورا مطرح کرد . اما اگر کسی بابت دعوای مهریه تا سقف دویست میلیون ریال مستقیما به شورای حل اختلاف رسیدگی کند ، این دعوی مستقل است و در صلاحیت شورای حل اختلاف است .

تامین دلیل
۷) تامین دلیل یعنی کسی که خسارات دیده است خواستار این باشد که دلایل و مدارکی که برای اثبات ادعایش را دارد ، جمع آوری و حفظ شود . زیرا دلایل ممکن است از بین بروند و یا دیگر قابل دسترسی نباشند مثل تحقیق محلی ، شهادت و … یکی دیگر از وظایف شورای حل اختلاف این است که به درخواست تامین دلیل رسیدگی کند و به تامین دلیل برای متقاضی بپردازد .

جرائم تعزیری که صرفا مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد .
۸) در درجه بندی مجازات های تعذیری گفتیم مجازات تعذیری درجه هشت جرائمی هستند که مجازات آنها حبس تا سه ماه ، جزای نقدی تا ده میلیون ریال و شلاق تا ده ضربه است . رسیدگی به جرائمی که مجازات آنها ، مجازات تعذیری درجه هشت است در صلاحیت شورای حل اختلاف است . اما شورا فقط می تواند جزای نقدی تا ده میلیون ریال را تعیین نمی کند و نمی تواند حکم شلاق و حبس صادر نماید .