قاچاق انسان و قاچاق اعضای بدن چه مجازاتی در ایران دارد؟

پدیده قاچاق انسان که در دهه های اخیر گسترش قابل توجهی یافته و ثروت زیادی را نسیب باندهای تبهکاری کرده است که به ویژه به قاچاق زنان و کودکان، که گاه آن را بردگی سفید می نامند، می پردازند، مقنن ایران در سال ۱۳۸۳ قانون مبارزه با قاچاق انسان را تصویب کرد. جرم قاچاق انسان شباعت زیادی با آدم ربایی دارد، لیکن مهم ترین ویژگی آن فرامرزی بودن آن است.

قاچاق انسان یا اعضای بدن انسان جرمی سنگین محسوب شده که طبق قانون مجازاتی برای آن صادر شده است.

به گزارش راهش به نقل از رکنا، به طور کلی قاچاق اعضای بدن انسان به معنای خرید و فروش اعضای بدن و انتقال آنها به صورت غیر قانونی یه دیگر نقط جهان است. این جرم به دلیل سو استفاده از قربانیان مجازات و تبعات سختی را به دنبال دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد.

مجازات قاچاق اعضای بدن چیست؟

بر اساس ماده ۳ قانون مبارزه با قاچاق انسان در صورتیکه مرتکب جرم اقدام به قاچاق انسان یا معاونت در قاچاق اعضای بدن انسان کند و یا اینکه شروع به جرم قاچاق اعضای بدن انسان نماید با مجازات رو به رو خواهد شد. این مجازات عبارت اند از:

مرتکب جرم قاچاق اعضای بدن انسان به موجب قانون، محکوم به تحمل حبس 2 تا ۱۰ سال و پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر مالی که اخذ کرده است، می باشد.

اگر سن فرد قاچاق شده کمتر از ۱۸ سال باشد، مرتکب به حداکثر مجازات زندان محکوم می شود.

معاون جرم قاچاق انسان به تحمل حبس از یک تا پنج سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال برده شده محکوم می شود.

شروع به جرم قاچاق انسان و عدم تحقق کامل بزه، موجب محکومیت مرتکب به ۶ ماه تا ۲ سال زندان است.

کارکنان دولت و دستگاههای اجرایی که به نوعی در جرم قاچاق انسان همکاری کرده باشند علاوه بر مجازاتهای فوق به انفصال موقت یا دایم از خدمات دولتی هم محکوم می شوند.

اگر حین ارتکاب جرم قاچاق انسان، مرتکب جرم دیگری هم شده باشند به مجازات آن جرم نیز محکوم می شوند.

تمامی وسایل نقلیه و آلات و ادوات ارتکاب جرم قاچاق اعضای بدن انسان و اموالی که با علم و قصد، به کار گرفته شده اند به نفع دولت ضبط می شود.

موسسات و شرکتهای خصوصی که به قصد ارتکاب جرم قاچاق اعضای بدن انسان، با نام و عنوان دیگری ثبت شده باشند، علاوه بر مجازات مدیران و مرتکبان، پروانه فعالیت آنها نیز لغو و باطل می شود.

قاچاق اعضای بدن

لازم به ذکر است طبق ماده ۶ قانون مبارزه با قاچاق اعضای بدن انسان چنانچه قاچاق انسان توام با ارتکاب به جرایم دیگری باشد، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر مجازات مقرر در این قانون به مجازات های مربوط به آن عناوین نیز محکوم خواهند شد. به عنوان مثال درصورتی که قاچاق اعضای بدن و جوارح همراه با آدم ربایی ، بچه دزدی و ورود غیر قانونی از مرز باشد، تجاوز و … باشد مجرم به جرائم مذکور نیز محکوم می شود.

به علاوه بر طبق روایات، فروش انسان با هر انگیزه ای مجازات قطع دست را در پی خواهد داشت و این امر در صورت تکرار به سبب سعی و تلاش در فساد، مصداق افساد فی الارض خواهد بود و کشتن وی جایز است.

گفتنی است اتباع ایرانی که خارج از قلمرو جمهوری اسلامی ایران مرتکب جرم قاچاق اعضای بدن انسان شده باشند، مشمول مقررات در ایران هستند و دادگاههای ایران صالح به رسیدگی به این جرم هستند.

قاچاق انسان در ایران چه مجازاتی دارد ؟

قاچاق انسان شامل استخدام، انتقال، پناه دادن و یا اِعمال قدرت، جهت‌دهی یا نفوذ بر روی حرکات یک فرد است تا از او، به خصوص از طریق جنسی یا کار اجباری، بهره‌برداری شود. اغلب اوقات این واژه را حالت مدرن برده‌داری نیز توصیف می‌کنند.

قاچاق انسان چیست ؟

قاچاق انسان به تجارت انسان گفته می‌شود، بیشتر با هدف بردگی جنسی، بیگاری و سواستفاده تجاری جنسی برای قاچاقچیان یا افراد دیگر. این شکل نوین از برده‌داری می‌تواند شامل همسری در قالب ازدواج اجباری، استخراج اعضاء یا بافت بدن از جمله برای رحم اجاره‌ای و حذف تخمک، انتقال، دریافت و استخدام انسان‌ها برای وادار کردن به تن‌فروشی یا مجبور کردن به کارهایی سخت و طاقت‌فرسا در کارخانجات، رستوران‌ها، مزارع و دامداری‌ها و پروژه‌های ساختمانی باشد. قاچاق انسان پس از قاچاق جنگ‌افزار و مواد مخدر، سومین تجارت غیرقانونی در دنیا به‌شمار می‌رود. از انواع رایج آن قاچاق کودکان می‌باشد.

قاچاق انسان ممکن است در داخل یک کشور یا برعکس به صورت برون‌مرزی انجام شود. قاچاق انسان به دلیل تجاوز به حقوق قربانی بواسطه زور و به دلیل سواستفاده، جنایت علیه شخص می‌باشد و البته به مفهوم تبادل انسان است و الزاماً با جابجایی فرد همراه نیست.

مطابق گزارش سازمان بین‌المللی کار(ILO)، تنها شاخه کار اجباری (یکی از شاخه‌های قاچاق انسان) در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۵۰ میلیارد دلار در سال برای قاچاقچیان سود داشته‌است. در سال ۲۰۱۲، این سازمان تعداد ۲۱ میلیون قربانی که در تلهٔ برده‌داری مدرن افتاده بودند را تخمین زد. از این تعداد، ۱۴٫۲ میلیون (۶۸٪) به عنوان نیروی کار استثمار شده بودند و ۴٫۵ میلیون (۱۰٪) به صورت تحمیلی به کار اجباری گرفته شده بودند.

قاچاق انسان به عنوان یکی از سریع‌ترین فعالیت‌های رو به افزایش سازمان‌های تبهکاری بین‌المللی شناخته می‌شود. قاچاق انسان به عنوان نقض حقوق بشر توسط معاهده‌های بین‌المللی محکوم شده‌است. همچنین، قاچاق انسان موضوع یکی از دستورالعمل‌ها ‌(en)‌ در اتحادیه اروپا است.

درآمد قاچاق انسان چقدر است؟

سازمان بین‌المللی کار تخمین می‌زند که ۱۵۰ میلیارد دلار سود سالانه تنها از کار اجباری تولید می‌شود

با توجه به حساسیت جامعه بین اللمللی نسبت به پدیده قاچاق انسان که در دهه های اخیر گسترش قابل توجهی یافته و ثروت زیادی را نسیب باندهای تبهکاری کرده است که به ویژه به قاچاق زنان و کودکان، که گاه آن را بردگی سفید می نامند، می پردازند، مقنن ایران در سال ۱۳۸۳ قانون مبارزه با قاچاق انسان را تصویب کرد. جرم قاچاق انسان شباعت زیادی با آدم ربایی دارد، لیکن مهم ترین ویژگی آن فرامرزی بودن آن است.

قاچاق انسان در ایران (انگلیسی: Human trafficking in Iran) به مثابه برده‌داری عصر جدید، رشد نگران‌کننده‌ای دارد. گستره این پدیده در چهار زمینه قابل بررسی است.

قاچاق زنان و دختران، قاچاق کودکان و پسران، قاچاق اعضای بدن و بالاخره بیگاری گرفتن و بهره‌کشی از نیروی کار انسانها. استمرار اسارت و بردگی در شرایط ترس و نا امیدی، سرنوشت دردناک قربانیان قاچاق است که بیشترشان زنان و کودکان‌اند.

گفته های مقامات ایران درباره قاچاق انسان

مطابق گزارش پلیس امنیت ملی فرماندهی تهران بزرگ و هم‌چنین تحقیقات گزارش شده مرکز امور زنان و کمیته سازمان دفاع از قربانیان خشونت در سال ۱۳۸۲، قاچاق زنان و دختران استانهای مرزی به کشورهای حاشیه خلیج فارس، پاکستان، افغانستان و حتی به کشورهای اروپایی گسترش یافته‌است. قاچاقچیان قربانیان خود را از کشورهای بنگلادش، افغانستان و پاکستان به ایران منتقل و بعداً آنها را به اروپا می‌فرستند. در سال ۱۳۸۲ تعداد باندهای قاچاق که در استان آذربایجان غربی کشف و خنثی شدند به ۲۰۰ مورد رسید. اخبار نشان می‌دهد ایران یک معبر و مبدأ ترانزیت قاچاق انسان است ولی مسؤلین دولت ایران به‌دلایل سیاسی و امنیتی از ارائه آمار دقیق خودداری می‌کنند.

در این مورد علی صادقی رئیس پلیس مهاجرت و گذرنامه نیروی انتظامی دولت ایران در دی ماه ۱۳۹۲ گفته و تأیید کرد که دختران ایرانی به کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس قاچاق می‌شوند. هم زمان اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی کل کشور گفت:

« مقصد اصلی قاچاق انسان از ایران، کشورهای اروپایی، استرالیا و کانادا می‌باشد. از طرف دیگر هر ساله در ایران وضعیت کودکان‌کار بدتر و سن فحشا پائین‌تر می‌آید.»

 مجازات قاچاق انسان

ماده۱ «قانون مبارزه با قاچاق انسان»، مصوب سال ۱۳۸۳، رفتار فیزیکی لازم برای تحقق جرم قاچاق انسان را عبارت از یکی از دو حالت زیر دانسته است:

الف) خارج یا وارد ساختن و یا ترانزیت مجاز یا غیرمجاز فرد یا افراد از مرز‌های کشور با اجبار و اکراه یا تهدید یا خدعه و نیرنگ و یا با سوء استفاده از قدرت یا موقعیت خود یا سو استفاده از وضعیت فرد یا افراد یاد شده، به قصد فحشا یا برداشت اعضا و جوارح، بردگی و ازدواج.

ب) تحویل گرفتن یا انتقال دادن یا مخفی نمودن یا فراهم ساختن موجبات اخفاء فرد یا افراد موضوع بند (الف) این ماده پس از عبور از مرز با همان مقصود.

در هر دو صورت، سوءنیت خاص مرتکب باید قصد فحشا، برداشت اعضا و جوارح، بردگی یا ازدواج، باشد، که طبعا منظور از ازدواج، ازدواج اجباری است. به علاوه، در مورد (الف) فوق، باید مرتکب به اجبار، اکراه، تهدید، خدعه ونیرنگ، سوء استفاده از قدرت یا موقعیت خود، یا سوءاستفاده از وضعیت فرد یا افراد یاد شده، متوسل شده باشد.

عناصر تشکیل‌دهنده رفتار‌های مربوط به جرم قاچاق انسان یا در حکم قاچاق انسان چیست ؟

اگر از منظر عنصر قانونی بخواهیم این اعمال را بررسی کنیم باید گفت که موادی نظیر ماده ۱ و ۲ و ۳ قانون مبارزه با قاچاق انسان به عنوان عنصر قانونی جرم قاچاق انسان تلقی خواهد شد.

به طور کلی باید گفت که عنصر قانونی این جرم تمام موادی هستند که به این جرم و مجازات آن اشاره کرده‌اند. پیش‌بینی شده است که اگر عملی با این قانون انطباق نداشته باشد یا این‌که با این قانون انطباق داشته باشد، ولی به موجب قانون مجازات اسلامی مستوجب مجازات شدیدتری باشد، باید به آن قانون مراجعه کرد. این مسئله یک قاعده کلی است.

حتی اگر هم قانون این موضوع را تصریح نمی‌کرد طبق قاعده تعدد معنوی جرم، روشن بود که باید به همین نحو عمل شود. از نظر قانون‌گذار ما قاچاق انسان، انتقال دادن افراد به قصد فحشا، برداشت اعضا و جوارح، بردگی و ازدواج تلقی می‌شود.

حتی اگر کسی را با تهدید یا به کارگیری خدعه و فریب به خارج از کشور انتقال دهند تا در آن‌جا با کسی ازدواج کند که این موضوع ماهیتا امری مشروع است، قانون‌گذار این رفتار را از مصادیق قاچاق انسان تلقی می‌کند و جالب این‌جا است که در فرضی هم که خود شخص رضایت داشته باشد و اکراه، اجبار، خدعه و فریبی هم در کار نباشد نیز قانون‌گذار این عمل را قاچاق تلقی می‌کند. البته این موضوع فقط در مورد مسئله فحشا است و در مورد سایر موارد به کار نرفته است.

ماده ۳ قاچاق انسان: چنانچه عمل مرتکب «قاچاق انسان» از مصادیق مندرج در قانون مجازات اسلامی باشد مطابق مجازات‌های مقرر در قانون یادشده و در غیر این صورت به حبس از دو تا ده سال و پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزه دیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است، محکوم می‌شود. اگر عمل از مصادیق مندرج در قانون مجازات اسلامی باشد، مجازات های مقرر د رهمان قانون نسبت به ممرتکب اعمال خواهد شد.

تبصره ۱: چنانچه فرد قاچاق شده کمتر از هجده سال تمام داشته باشد و عمل ارتکابی از مصادیق محاربه و افساد فی الارض نباشد، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم می‌شود.

تبصره ۲: کسی که شروع به ارتکاب جرائم موضوع این قانون نماید لیکن نتیجه منظور بدون اراده وی محقق نگردد، به شش ماه تا دو سال حبس محکوم می‌گردد.

تبصره ۳: مجازات معاونت در جرم «قاچاق انسان» به میزان دو تا پنج سال حبس حسب مورد و نیز جزای نقدی معادل وجوه یا اموال حاصل از بزه یا وجوه و اموالی که از طرف بزه دیده یا شخص ثالث وعده پرداخت آن به مرتکب داده شده است، خواهد بود.

چنانچه فرد قاچاق شده کمتر از هجده سال تمام داشته باشد و عمل ارتکابی از مصادیق محاربه و افساد فی الارض نباشد، مرتکب به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم می‌شود.

ماده ۴ قاچاق انسان: «هرگاه کارکنان دولت یا موسسات، شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به دولت و نیرو‌های مسلح یا موسسات و نهاد‌های عمومی غیردولتی یا نهاد‌های انقلاب اسلامی یا به طور کلی کارکنان قوای سه گانه به نحوی از انحاء در جرائم موضوع این قانون دخالت داشته باشند، علاوه بر مجازات‌های مقرر در این قانون، باتوجه به نقش مجرم به انفصال موقت یا دائم از خدمات محکوم خواهند شد.»

ماده ۵ قاچاق انسان: «چنانچه موسسات و شرکت‌های خصوصی به قصد ارتکاب جرائم موضوع این قانون، ولو با نام و عنوان دیگری تشکیل شده باشند، علاوه بر اعمال مجازات‌های مقرر، پروانه فعالیت یا مجوز مربوط ابطال و موسسه و شرکت به دستور مقام قضائی تعطیل خواهد گردید.»

ماده ۶ قاچاق انسان: «چنانچه ( قاچاق انسان ) توام با ارتکاب جرائم دیگری تحقق یابد، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر مجازات مقرر در این قانون، به مجازات‌های مربوط به آن عناوین نیز محکوم خواهند شد.»

ماده ۷ قاچاق انسان: «هر تبعه ایرانی که در خارج از قلمرو حاکمیت ایران مرتکب یکی از جرائم موضوع این قانون گردد، مشمول مقررات این قانون خواهد بود.»

ماده ۸ قاچاق انسان: «تمامی اشیاء، اسباب و وسائط نقلیه‌ای که عالما و عامدا به امر «قاچاق انسان» اختصاص داده شده اند به نفع دولت ضبط خواهد شد.»

لازم به ذکر است که صدور حکم و اجرای مجازات در مورد قاچاق انسان نیز (مثل قاچاق مواد مخدر یا روانگردان، مشروبات الکلی و سلاح یا مهمات ) در صورتی که به صورت عمده انجام شود (که تفسیر آن بر عهده قاضی است ) به موجب بند «ت» ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، قابل تعویق و تعلیق نیست. همین حکم در مورد شروع به ارتکاب این جرایم جاری است.