رابطه جنسی اجباری در دوره نامزدی
این روزها، تجاوز جنسی به زنان و دختران موضوع داغ شبکه‌های اجتماعی است، اما رابطه جنسی اجباری در شرع و قانون ایران چه حکمی دارد؟
فهرست:
- تعریف رابطه زناشویی اجباری
- تاریخچه انتقاد از جبر و تحمیل رابطه جنسی به همسران
- تبدیل موضوع تجاوز جنسی به همسر به موضوع حقوقی در جهان
- آمار و فراگیری ارتباط جنسی اجباری زناشویی
- همبستری اجباری در شرع و قانون ایران
- موادی که طبق شرع زن می توانند از همسرش تمکین نکند
- تمکین مرد از زن
- رابطه جنسی اجباری در دوره نامزدی با صیغه محرمیت
تعریف رابطه زناشویی اجباری
اصطلاح تجاوز جنسی یا تجاوز زناشویی به معنای برقراری رابطه‌‌ای یک طرفه با اجبار به آمیزش جنسی توسط همسر است. درحقیقت این موضوع شامل خشونت خانگی، تجاوز شریک زندگی و سوء استفاده جنسی است.
تاریخچه انتقاد از جبر و تحمیل رابطه جنسی به همسران
در اوائل قرن نوزدهم میلادی فعالان حقوق زنان، حقوق عرفی و پذیرفته شده مردان برای رابطه جنسی تحمیلی را به چالش کشیدند. این موج مطالبات تاکید ویژه‌‌ای برا حق زنان بر کنترل بدن و بارداری داشت.
تبدیل موضوع تجاوز جنسی به همسر به موضوع حقوقی در جهان
با گسترش اعتراضات و فعالیت‌های حقوق بشری و برابری بالاخره در سال ۱۹۹۳، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد اعلامیه پایان خشونت علیه زنان را منتشر کرد.
این اعلامیه تجاوز زناشویی را به عنوان یک نوع تجاوز به حقوق بشر عنوان کرد.
در سال ۲۰۰۶ نیز گزارش دیگری از سوی دبیر کل سازمان ملل متحد با عنوان پایان خشونت علیه زنان منتشر شد.
برخلاف این روندها و جریانات بین‌المللی، غیرقانونی شدن تجاوز زناشویی هنوز در تمام کشورهای عضو سازمان ملل متحد رخ نداده است.
در سال ۲۰۱۱ گزارش نهاد زنان سازمان ملل متحد درباره پیشرفت زنان جهان در تعقیب عدالت عنوان کرد که
تا حداقل ۵۲ کشور به‌طور واضح تجاوز زناشویی را در مقررات جرائم کیفری خودشان غیرقانونی اعلام کرده‌اند.
آمار و فراگیری ارتباط جنسی اجباری زناشویی
میزان عمومیت تجاوز به همسر، نشانگر فراگیربودن خشونت جنسی در روابط صمیمانه و نزدیک است.
پژوهشگران برآورد می‌کنند که ۱۰ تا ۱۴درصد از زنان متأهل در امریکا، از سوی شوهران خود مورد تجاوز قرار گرفته‌اند.
یکی از مطالعه‌های سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۵ که نرخ خشونت جنسی توسط همسران را ثبت می‌کند، نشان می‌دهد که میزان تجاوز به همسر در ۱۰درصد در مناطق شهری ژاپن تا بیش از ۵۰درصد در مناطق روستایی بنگلادش و اتیوپی در نوسان بوده است.
همبستری اجباری در شرع و قانون ایران
به گزارش پایگاه حقوقی راهش، «تجاوز به همسر» اصطلاح تقریبا جدیدی در ادبیات حقوقی است که با این عنوان سرفصل مشخصی در فقه و قانون ایران ندارد و باید ذیل عناوین دیگر به بررسی آن پرداخت.
بیشتر بخوانید: آیا می توان هدایای نامزدی را پس گرفت؟
احکام تمکین
تعریف تمکین:
در بخش نکاح، این واژه عمدتا به این معناست که زن جهت استمتاع، خود را در اختیار شوهر قرار دهد.
تمکین، از حقوق واجب شوهر بر زن است. زنی که این حق را به جا نیاورد، ناشزه است.
تعریف ناشزه و احکام آن
ناسازگاری که در اصطلاح فقه از آن به (نشوز) تعبیر می‌شود درباره مرد یا زنی به کار میرود که حقوق زناشویی را مراعات نمیکنند. از این رو، نشوز ممکن است از ناحیه زن، مرد و یا هر دو رخ دهد.
نشوز مرد
نشوز مرد با تعدی بر همسر و نپرداختن حقوق واجب از قبیل، نفقه، همخوابی واجب و مانند آن محقق می‌شود.
حکم نشوز مرد
با بروز نشوز از سوی مرد، زن نخست به مطالبه حق خویش میپردازد و مرد را پند و اندرز می‌دهد که حقوق واجب شرعی او را بپردازد و از مخالفت، دست بردارد. در مرحله دوم اگر نصیحت و اندرز کارگر نیفتاد، زن به حاکم شرع مراجعه و از شوهر خویش شکایت می‌کند و حق ندارد با شوهرش قهر کند یا او را کتک بزند.
نشوز زن
نشوز در زن به معنای تمرد از دستورهای واجب شوهر است، از قبیل تمکین نکردن، نزدودن آنچه مایه تنفر و مانع کامجویی شوهر است، ترک نظافت و آرایش دلخواه شوهر و خارج شدن از منزل بدون اجازه همسر.
حکم نشوز زن
آیه «… وَ اللَّاتِی تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ …»[۱] بیانگر حکم نشوز زن می باشد.
بر اساس آیه نخست، در صورت نافرمانى زن، شوهر باید ابتدا وى را نصیحت کند، اگر سودمند نیفتاد، در رختخواب به او پشت کند و یا محل خواب خود را از او جدا کند و اگر باز فایده‌اى نبخشید، او را آرام- تا حدى که به مجروح کردن نرسد- بزند.
جدا کردن محل خواب و زدن زن پس از اطاعت کردن وى، جایز نیست.
آثار شرعی و قانونی تمکین
۱- در ازدواج موقّت، لزوم پرداخت همۀ مهر، متوقّف بر تمکین زن در تمامى مدّت تعیین شده در عقد است.[۱۱]
۲-زنی که تمکین می‌کند از حق قسمت بین زوجات بهره‌مند می‌شود.
۳- طبق نظر مشهور فقها، در صورتی که زن از شوهرش تمکین نماید، شوهرش باید نفقه وی را پرداخت نماید.
در حقوق مدنی ایران برای عدم تمکین، آثار ذیل ذکر شده است:
۱-عدم استحقاق زن نسبت به نفقه (مستنداً به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی)
۲- برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد.
موادی که طبق شرع زن می توانند از همسرش تمکین نکند:
اسلام در موارد خاصی به زن حق داده که از درخواست مرد امتناع کند که جواز این امتناع خود علل گوناگونی ممکن است داشته باشد.
اینک چند مورد از آن موارد خاص ذکر می شود:
ـ در حالی که مهریه زن نقدی باشد و زن مهریه اش را هنوز دریافت نکرده و هنوز هم عمل زناشویی صورت نگرفته باشد.
ـ در حال حیض، قرآن در این زمینه می فرماید:
و یسئلونک عن المحیض قل هو اذی فاعتزلوا النساء فی المحیض و لا تقربوهن حتی یطهرن
ـ در حال نفاس که حکم حرمت مانند حیض است.
ـ در حالیکه زن در حال احرام باشد.
ـ در حال اعتکاف
ـ در حال روزه
ـ در حالت بیماری مرد و مضر بودن برای زن و یا بیماری خود زن
تمکین مرد از زن
در فقه، هر چند از نشوز مرد(خودداری از انجام وظایفش در قبال همسر خویش) بحث شده است، از واژه عدم تمکین برای مرد استفاده نشده است.
برخی از حقوقدانان معاصر معتقدند که اگر زن و مرد، هر کد‌ام در قبال دیگری وظایفی دارد و هر کد‌ام بر دیگری حقی دارد. تمکین و نشوز عنوانی عام خواهد بود که باید از قلمرو آن نسبت به زن و شوهر به طور مشترک بحث کرد.
رابطه جنسی اجباری در دوره نامزدی با صیغه محرمیت
با توجه یه اینکه قوانین جمهوری اسلامی ایران، بر مبنای شرع است این موضوع را از دفتر استفتائات آیات عظام خامنه‌‌ای و مکارم پیگیری کردیم.
سوال از دفتر مراجع با دو محور بود:
الف: در صورتی که دختر باکره‌‌ای با اذن پدرش صیغه موقت شود و پدر نیز اجازه خودش را منوط و مشروع بر فقط محرمیت در دوره نامزدی عنوان کند که رابطه جنسی نباشد.
اگر با رضایت دختر و پسر رابطه جنسی برقرار شود چه حکمی دارد؟
ب: اگر در موضوع فوق، که دختر با شرط محرمیت حاضر به صیغه، شده باشد،
پسر بدون رضایت دختر و پدر او اقدام به رابطه جنسی اجباری نماید چه حکمی دارد؟
پاسخ دفتراستفتائات:
در صورت اول فقط پدر راضی نباشد :
دفتر استفتائات رهبری: از جنبه شرعی حرمت ندارد ولی از جنبه اخلاقی کار درستی نیست. پدر می تواند فسخ کند و بچه زنازاده نمی شود.
دفتر آیت آلله مکارم شیرازی: اشکالی ندارد. شرط ضمن عقدی است که مبطل عقد نیست. صرف اینکه پدر این پسر را تائید کرده کفایت می کند
در صورت دوم که همسر در دوره عقد موقت به زور رابطه برقرار کند:
دفتر استفتائات رهبری: تجاوز نمی شود ولی اخلاقی نیست. زن هم لازم نیست تمکین کند. دختر می تواند حق ازاله بکارت را بگیرد.
دفتر آیت آلله مکارم شیرازی: همین که محرمیت بوده کافی است. این که شرط ضمن عقد را رعایت نکرده گناه کرده است و دختر می تواند شکایت کند برای باکرگی اما حرمت نمی آورد که نتوانند ازدواج کنند این کار حرام است ولی مبطل عقد نیست.
صوت کامل پرسش و پاسخ را در فایل زیر می‌شنوید: